Tiếng hát Cẩm Vân trong trẻo, vút cao, nghèn nghẹn đầy xúc cảm. Tôi buông thả Mi 7 và chuyển vội La thứ như chưa muốn ngừng những âm vang cuối. Nốt dứt đoạn ngân dài, tất cả lặng yên, bên ngoài có tiếng gió đêm Sài Gòn vội về, bất chợt. Vốn không “mặn” với bolero, nhưng mấy hôm nay tự dưng bọn tôi lại vô tình chọn những bài hát loại này. Vậy mà “thấm”,mà “cảm” vô cùng. Kể từ ngày 14 tháng 4, 1975 thì căn gác trọ của tôi trở thành điểm tụ họp vàthông tin của cả nhóm. Duy dọn về ở hẳn với tôi. Giảng đường trở thành tin hành lang hơn là
lớp học. Một số giáo sư vắng mặt, có tin đã cùng gia đình di tản ra nước ngoài. Sáng cả bọn vào trường, tụ tập, nghe ngóng “ai còn, ai mất” rồi kéo nhau quán cà phê dì Năm bàn bạc tình hình “chiến sự”. Ngồi chán thì kéo nhau về căn gác trọ tôi, vừa nấu ăn vừa nghe tin đài VOA, BBC và đàn hát vu vơ. Tất cả năm người chúng tôi đang ngồi bẹp dưới sàn nhà: Cẩm Vân, Ngọc Tuyền, Duy, Từ Dung và tôi.

Đã hơn bảy giờ trời tối, mưa lưa thưa hạt vẫn chưa thấy bóng dáng của T. Hương. Trong ban chấp hành sinh viên trường, trưởng ban ngoại vụ, T.Hương họp và đi công tác liên tục. Tuần trước, cùng ban đại diện liên trường: văn khoa, khoa học, dược và sư phạm, đã quyên góp và chuyên chở thực phẩm, thuốc men cứu trợ đồng bào di tản từ cao nguyên và miền trung đang được tạm trú tại Long Thành. “Chừng như có chuyện “lấn cấn” giữa tổng hội sinh viên Sài Gòn và ban chấp hành các trường”, T. Hương cho biết. Dáng dong dỏng cao, khuôn mặt thon rạng ngời, với nụ cười có thể “thắp sáng” cả gian phòng khi T. Hương hiện diện. Nhờ sắc dáng đó nàng rất dễ thành công trong việc vận động quyên góp, kết hợp công tác liên trường. Tôi ngỏ ý tình nguyện đi theo, nhưng T. Hương ngắt ngay: “Mình em đi thôi. Anh ở nhà nghe ngóng tình hình gia đình. Để nếu có chuyện gì, mất hết liên lạc thì không được. Nghe em đi!”. Tôi đành ở lại. Mà quả thật như vậy, vài ngày sau cô Út tôi lên mang tin tức và quyết định của gia đình từ Vĩnh Long. “Ở lại, không di tản. Nội dặn, dù xảy ra bất cứ chuyện gì, con cứ ở Sài Gòn chờ tin, nhất định không được về Vĩnh Long!”, cô Út dặn đi dặn lại tôi nhiều lần. Sau khi trả tiền trọ hết năm, đưa tôi một sợi dây chuyền và một số tiền phòng khi “ly tán”, cô Út vội trở về Vĩnh Long ngay...

Ngoài phần tin tức chẳng đâu vào đâu củađài phát thanh Sài Gòn: tháo lui trật tự, bảo toàn lực lượng, là bài họp ca thật hùng tráng:

“Trên đầu súng ta đi, tổ quốc đã vươn mình
Trên lưỡi lê căm thù, hờn căm như triều sóng
Ôi xôn xao... chiêng trống hối thúc
Đã giục giã khắp chốn rộn ràng
Ôi lửa thiêng dậy bập bùng

Tay đốt lửa, tay vung kiếm
Trên đầu súng xâm lăng, xiềng xích với bạo tàn
Trên lưỡi lê nô lệ, cùm gông phải gục ngã
Tay nâng niu cây súng, súng thép...” (2)

Chợt có tiếng xe dừng lại dưới đường. Vặn nhỏ radio, tôi đi nhanh về phía cửa sổ và nhìn xuống. Phía sau chiếc xe Honda là T. Hương áo thun nâu quần xanh đậm. Hình như người chở là Toàn. T. Hương xuống xe, chào Toàn và bước vội vã lên gác. Nàng nắm tay Từ Dung, Ngọc Tuyền đứng trước cửa rồi chạy vào ôm chầm lấy tôi không “nể nang” ai. Mọi người đã quá quen với tính tình sôi nổi, tự nhiên của Hương nên không ngạc nhiên.
- Mọi người cùng ăn cơm nghen. Trễ quá rồi...
Duy trong bếp nói vọng ra. T. Hương vừa ngồi bẹp xuống vừa cười nói:
- Đói muốn xỉu luôn. Hồi nãy mấy anh bên khoa dược mời kéo em ở lại cùng ăn, nhưng em từ chối, nhờ anh Toàn chở về. Thôi vừa ăn em vừa kể cho nghe. Tình hình lộn xộn, nguy hiểm lắm...

Tôm khô canh cải ngọt và thịt kho hột vịt, đói nên tất cả ăn ngon vô cùng. T. Hương cho biết đã vận động được công ty dược phẩm La Thành rất nhiều loại thuốc thông dụng, trụ sinh và nhất là thuốc cầm máu đang quý hiếm. Thực phẩm gồm gạo, mì gói, các loại đồ khô và cả rau cải, thực phẩm tươi đóng thùng. Tất cả sẵn sàng cho chuyến cứu trợ đồng bào di tản ở khu tạm trú Long Thành trong ngày tới. Khi đoàn về tới trường đại học khoa học thì đã thấy lực lượng cảnh sát dã chiến tăng cường trong khu vực chung quanh trường. Vài thành viên trong ban chấp hành sinh viên liên trường đã bị bắt vì tình nghi là việt cộng nắm vùng. Nói tới đây Hương
nhìn tôi ra vẻ “quan trọng”:
- Không hiểu sao có vài người lạ mặt cứ bám theo em mấy hôm nay. Cả anh Toàn cũng nhận thấy như vậy.
- Mật vụ thì không sao. Nhưng nếu “bên kia”, Hương phải thật cẩn thận đó!
Duy nói giọng hoài nghi. Tôi nắm tay T. Hương:
- Hay là từ hôm nay, anh sẽ đi theo em cho an toàn.
- Anh hả? Có anh theo, em càng thêm lo thôi, chứ an toàn gì! Một mình, có chuyện gì em dễ xoay sở hơn, thiệt mà!

- Nhỏ Hương nói đúng, có anh cũng chẳng giúp được gì. Hơn nữa, lúc nào bên cạnh nhỏ Hương cũng có anh Toàn và mấy anh trong ban chấp hành.
Toàn là anh em chú bác ruột của Hương bên khoa dược. Có lẽ như vậy cũng đúng, tôi đành nói xuôi:
- Vậy anh làm gì để giúp em?
- Yêu em và nhớ em là đủ rồi! T. Hương nói, giọng thật nhỏ.

Rồi mọi người chợt yên lặng. Tin tức từ đài VOA lập lại việc chuyển giao chính quyền và nội các mới của cựu tổng thống NVT và TVH. Tất cả diễn biến lịch sử xảy ra quá nhanh, đột ngột.

Số phận mỗi con người bé nhỏ chúng tôi chừng như chỉ chờ đợi. Chờ đợi một cơn bão nổi, chờ đợi vận mệnh đất nước cuốn theo dòng chảy của lịch sử không ngừng. Ngày mai sẽ ra sao?
Không ai muốn nói ra, nghĩ tới nhưng cũng không thể chối từ những đau thương, mất mát đang diễn ra từng phút từng giờ chung quanh. Đài BBC loan tin hàng loạt tướng lãnh cao cấp, các bộ trưởng, nội các chính phủ di tản, đào thoát khỏi Việt Nam sau cựu tổng thống NVT và phó tổng thống NCK. Niềm tin đang cạn kiệt, và hy vọng chỉ là một lá bài đã “lật ngửa” trên chiếu bạc.
- Yên lặng kiểu này chắc chết ngột. Từ Dung hát bài gì đi, anh đàn cho.
Duy phá bầu không khí ngột ngạt và ôm cây guitar nói với Từ Dung.
- Dung hát đi Dung... Dung hát bài gì hôm trước Dung hát ở sân trường đó... Nhớ rồi, bài "Tạ Từ Trong Đêm" của Trần Thiện Thanh.
T. Hương nằm gối đầu trên chân tôi, hối thúc bạn mình. Từ Dung gật đầu, ra dấu cho Duy và cất tiếng hát:

“... Anh hỏi một câu khi trong đêm dài vọng về tiếng súng
Sao em cúi mặt không nhìn đôi mắt hứa thương em trọn đời
Đầu đường chia phôi anh không nói gì
Nên phong kín lời hẹn tình lứa đôi
Nếu anh có về khi tan chinh chiến
Xin em cúi mặt dấu lệ mừng nghe em…”

Tiếng hát Từ Dung rung nhẹ, hun hút trong đêm chìm khuất. Xa xa, văng vẳng tiếng đại bác và hàng loạt tiếng súng vọng về, vây quanh thành phố. Điệu bolero thiết tha như đưa tiễn đêm tháng Tư buồn lặng lẽ chìm sâu...

Gần nửa thế kỷ sau, ngày nay vào Youtube bạn chỉ cần đánh dòng chữ: “chương trình ca nhạc bolero”, ca khúc nhạc vàng, nhạc trữ tình,... và “nhắp” chuột nút “tìm kiếm”. Hàng trăm chương trình ca nhạc trữ tình, chương trình thi ca nhạc bolero sẽ hiện lên kênh Youtube.
Từ khởi nguồn của đài truyền hình Vĩnh Long (Solo Cùng Bolero, 2014) đến nay thì cùng khắp Sài Gòn, Cần Thơ, Hà Nội..v..v.. Trên khắp mọi miền, mọi tụ điểm ca nhạc và đếm không hết các chương trình ca nhạc bolero tự phát trên Youtube và các trang “mạng”... Ca nhạc sĩ hải ngoại về nước và được mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi truyền hình ca nhạc bolero: Phương Dung, Giao Linh, Họa Mi, Phi Nhung, Mỹ Huyền, Elvis Phương, Đức Huy,...

Nhưng điều gì đã làm cho âm nhạc một thời “ủy mị”, “đồi trụy”, “phản động”... sống lại mạnh mẽ, rầm rộ từ nam chí bắc? Từ “phản động” trở thành “trữ tình”? Từ “đồi trụy” trở thành “nhân bản”, bất chợt? Hay trong hoàn cảnh xã hội hiện nay phải cần đến sự “ủy mị”, “đồi trụy” để bớt đi phần nào tính “bạo lực” và“vô cảm”? Phải chăng sau gần nửa thế kỷ xây dựng và phát triển, nhà nước CSVN mới nhận ra cái “nghèo nàn”, cứng ngắt, vô hồn của văn học nghệ thuật, nhất là lãnh vực âm nhạc. Tính trữ tình, đại chúng và nhân bản gần như là những “yếu tố” cội nguồn của âm nhạc Viêt Nam, đã vắng mặt trong gần 50 năm qua? Hay chính những “bản án” ủy mị, ru ngủ của dòng nhạc bolero được nhà nước cho áp dụng lại trong tình hình xã hội ngập ngụa bất công, đàn áp, tham nhũng và “cái ác” đang lên ngôi, ngự trị trong sinh hoạt hàng ngày? Cán cân giàu nghèo giữa tầng lớp giai cấp “áp bức” bên trên và quần chúng “bị trị” bên dưới, như một con dốc thẳng đứng. “Ở đâu có áp bức, ở đó có đấu tranh”, dòng nhạc bolero phải chăng sẽ góp phần hiệu quả trong công tác văn hóa “tiếng hát át khó khăn”, “tiếng hát át đấu tranh” cho công bằng, cho sự thật của thế hệ trẻ hôm nay và ngày mai? Nếu không có sự “đồng ý”, “khếnh mại” của nhà nước XHCNVN “cấp trên”, thì liệu dòng nhạc “bolero” có tự nhiên phục hồi do nhu cầu âm nhạc của quần chúng? Sợi chỉ hồng của chuyên chính vô sản có thật “tình cờ” xuyên suốt cả gia tài âm nhạc một thời bị lên án “phản động” ngày xưa?

“... Đời còn nhiều bâng khuâng
Có ai vì thương góp nhặt tâm tình này
Gửi giúp đến cố nhân mua nụ cười
Và xin ghi kỷ niệm một đêm thôi” (3)

Tiếng hát ngọt ngào, nức nỡ của “sầu nữ” Thúy Huyền trong một chương trình bolero đưa tôi về “kỷ niệm một đêm thôi” của gần 50 năm về trước. Lê Thị Từ Dung đã vĩnh viễn nằm ở một nơi nào đó của biển đông trong một chuyến vượt biển. Đỗ Thị Ngọc Tuyền đã biệt tích trên một chuyến đi đường bộ xuyên qua đất nước Cambodia. Cả hai, Từ Dung và Ngọc Tuyền, đều ở lứa tuổi hai mươi bốn. Cặp Cẩm Vân và Duy cũng không thành. Cẩm Vân lấy chồng, sau đó nghỉ dạy để trở thành người đầu bếp TV nổi tiếng trong cả nước. Duy vẫn độc thân, họa sĩ vẽ
phông sân khấu, trình bày bìa sách, lịch và hiện nay có phòng tranh ở quận 5 thành phố Sài Gòn.

T. Hương, người con gái dấu yêu một thuở, nay đã về hưu cùng gia đình sinh sống ở Củ Chi. Chúng ta đã bước qua tuổi “tri thiên mệnh”, tóc ngả màu bạc trắng đời thường. Mọi nỗi vui buồn có chừng mực hơn. Trong câu chuyện trùng phùng đã mang nhiều dấu tích của trải nghiệm, của an phận trong mỗi nụ cười. Người ở lại, kẻ ra đi cũng chỉ là những may rủi kiếp người? Phải chăng đời này chúng ta chẳng “nợ nần” gì nhau, hãy để mọi niềm tin yêu xuôi theo dòng số phận? Hãy để riêng nhau một góc đời và cầu mong hạnh phúc cho người.

Mỗi số phận của chúng ta, đôi khi gắn liền với những biến động của hoàn cảnh và lớn rộng hơn, của lịch sử.

Nhưng đôi khi, số mệnh của chúng ta lại lặng yên nằm bên lề của mọi cơn lốc cuộc đời. Dù ở phía nào, sự hữu hạn của kiếp người, chỉ cho mỗi chúng ta chiêm nghiệm được một phần thật nhỏ nhoi của thân phận. Không có mẫu số chung cho định mệnh. Hãy mở rộng mọi ý thức và đừng bao giờ đóng kín những đổ vỡ của trái tim. Cuộc đời sẽ tin yêu ta, nếu ta đặt trọn mọi tin yêu có thể cho người. Lá khô rụng kín mùa này là mần non hoa trái mùasau.

Có bao nhiêu dư âm xưa trong đêm dài chờ sáng? Có bao nhiêu cuộc chia ly trong giọt lệ trùng phùng? Trái tim đang đập theo từng nhịp của hôm nay, sao dòng máu tôi cứ vẫn luân lưu, tuần hoàn trong mỗi tế bào của quá khứ? Những ngày tháng Tư sao vẫn buồn và khoắc khoải trôi qua:

“... Phương trời mình đi xa thêm xa
Nghe vạn mùa thu sau lưng ta
Em ơi, em ơi! Thu thiết tha
Ơi người vì ta qua phong ba
Có còn gì sâu trong tâm tư
Mắt lệ mờ hoen dư âm xưa” (4)

Durham, North Carolina
Những ngày tháng Tư đầy nỗi nhớ,
Người Vĩnh Long

(1) Nỗi Buồn Gác Trọ – Mạnh Phát & Hoài Linh
(2) Trên Đầu Súng – Anh Việt Thu
(3) Nửa Đêm Ngoài Phố – Trúc Phương
(4) Tình Lỡ – Thanh Bình

Nếu Tình Cờ Gặp Lại

Đã bao nhiêu năm rồi

Dòng đời vẫn lặng trôi

Mây bay không trở lại

Mây mang theo dáng người

Đã bao nhiêu mùa hạ

Mùa mưa lá buồn chưa

Mưa rơi trên xứ lạ

Mưa có như ngày xưa?

Đã bao nhiêu khuôn mặt

Vô tình qua đời nhau

Có khi không hẹn gặp

Sao nhớ mãi hôm nào

Đã bao nhiêu ngày trôi

Lòng buồn như con nước

Một đời còn xuôi ngược

Giữa hai bờ chia đôi

Đã bao nhiêu năm rồi

Thầm gọi cố nhân ơi...

Nếu tình cờ gặp lại

Chắc vẫn hai cuộc đời..?

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

Em có bao giờ một lần ngẩng mặt
Nhìn bầu trời xanh mây trắng ngàn năm?
Em có bao giờ một lần yên lặng
Nghe lá đời rơi bao nỗi thăng trầm?

Em có bao giờ thương ngày nắng vội
Nơi bóng hai người cúi xuống tìm nhau
Em có bao giờ mắt vời ngóng đợi
Một cuộc tình xa mất tự phương nào?

Em có bao giờ bờ tay ngực trái
Ngây ngất những lần mắt đắm chìm sâu
Em có bao giờ thầm thì khẻ gọi
Tên một người thôi ấm cả tinh cầu..!

Em có bao giờ... bao giờ em hỡi
Thương gió mùa xưa trong sắc hương thầm
Em có bao giờ... bao giờ tự hỏi
Hạnh phúc là gì cuối cuộc trăm năm?

Durham, North Carolina
Nguyễn Vĩnh Long

Vì em con gái đời này
Mang thêm nhung nhớ cho đầy biển dâu
Vì em con gái đời sau
Nên trăm năm cũng kiếp nào mắt môi

Xin cho nhau những cuộc đời
Dù thời gian có đổi dời thế gian
Xin em cứ thể là nàng
Để tôi cứ thể là chàng năm xưa

Nhớ người con gái chiều mưa
Ngồi bên song cửa thương mùa gió xa
Gương soi hình bóng nhạt nhòa
Xin cho hương phấn lụa là dấu in

Mời em về giữa cuộc tình
Để mai sau những tháp đình thủy chung
Mời em về giữa ân cần
Để ngàn năm mặn biển trần thế tôi..!

Durham, North Carolina
Nguyễn Vĩnh Long

___________________

TÌNH YÊU

Có những điều đơn giản nhất

Phải một đời anh mới hiểu ra

Như nắng hôm nay, nắng về rất thật

Của một mùa xuân vàng ấm thật thà

Là tình yêu là hơi thở

Từng ngày qua anh vẫn tôn thờ

Như tín đồ suốt đời ngoan đạo

Có tình yêu, anh có những niềm tin..!

Yêu em, anh yêu cả quê mình

Yêu ngày cơ cực tuổi hồn nhiên

Bao nhiêu số phận đời nghiệt ngã

Cũng chẳng hề gì, khi có em!

Và rồi đến cuối cuộc trăm năm

Anh chợt nhận ra hạnh phúc rất gần

Là yêu người, yêu em như có thể

Yêu cả đời này dù không có em..!

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

1.
Những ngày cận Tết trời Sài Gòn se se lạnh. Cái lạnh mang theo chút nắng hanh làm đẹp hơn bao chiếc áo len buổi sáng những con đường. Khóa học cuối năm chấm dứt bằng đêm văn nghệ của đại học sư phạm liên trường hai ban xã hội và khoa học. Tôi dự định nán lại thành phố vài ngày rồi về quê ăn Tết với gia đình bên nội như mọi năm. Thật tình tôi không biết mình nán lại vài ngày để làm gì? Thành phố này chẳng còn gì để tôi lưu luyến, để tôi ngồi lại nhìn mọi ước vọng của mình đã bỏ ra đi. Lòng người rộn rã cho một mùa xuân tới, sao lòng tôi sóng vỗ tiễn đưa người. Lúc đó tôi thật sự buồn và không hiểu vì sao? Người con gái nói yêu tôi, viết bao nhiêu lá thơ tình thương nhớ, cho nhau tất cả không gìn giữ tưởng chừng như gắn kết một đời. Rồi bất chợt xa lìa, bất chợt lấy chồng không một lời nói chia tay..? Tuổi trẻ thế hệ chúng tôi đã đi qua quá nhiều ly biệt, quá nhiều mất mát mà suốt đời vẫn mãi chưa tìm được câu trả lời thỏa đáng, tại sao? Vài tuần lễ trước người đó có hẹn gặp nhau lần cuối, tôi im lặng chối từ.
Thôi cần gì phải bận lòng nhau thêm nữa, để mai này nỗi đau sẽ ngắn vết da non! Đang lúc chẳng biết làm gì để giết thời gian chờ đợi thì "Thịnh râu" ghé chơi và rủ tôi đi về thăm quê cậu mợ của hắn ở Trảng Bàng, Tây Ninh. "Thịnh râu" là tên của Nguyễn Trần Thịnh học chung lớp với tôi, có bộ râu mép đẹp không khác gì tài tử điện ảnh Trần Quang của Việt Nam. Thịnh chơi đàn guitar tuyệt vời, nên luôn được bầu làm trưởng ban văn nghệ của khoa. Tuy không phải là nhóm bạn "ăn thề", nhưng tôi và Thịnh cũng rất thân thiết qua các sinh hoạt báo chí văn nghệ. Hơn nữa lớp Việt Hán của trường sư phạm năm đó cũng chẳng có bao nhiêu sinh viên...
Trảng Bàng, nghe đâu chỉ là một huyện nhỏ khoảng giữa đoạn đường từ Sài Gòn đi Tây Ninh. Tôi không nhớ là Trảng Bàng có gì lạ để ghé thăm nên định thoái thoát nằm nhà. Nhưng Thịnh vừa năn nỉ vừa hứa hẹn nhà cậu mợ hắn là một nơi, nếu không đi là tiếc một đời..! Tôi nghi ngờ gặn hỏi, nơi nào mà phải tiếc cả một đời? "Xóm đạo Tha La... Là xóm đạo Tha La, toa nhớ đến gì chưa?", Thịnh đáp ngắn gọn. Là dân gốc trường Tây, Thịnh thường dùng "moa, toa" vớibạn bè quen thân. Xóm đạo Tha La, tôi thảng thốt. Đây là bài thơ "Tha La Xóm Đạo" nổi tiếng của nhà thơ Vũ Anh Khanh, mà hầu hết học sinh sinh viên đều biết đến và yêu mến.
Bài thơ càng phổ biến hơn khi được nhạc sĩ Dzũng Chinh phổ nhạc với ca khúc có cùng tên "Tha La Xóm Đạo" (1964). Năm sau đó 1965, lại được nhạc sĩ Sơn Thảo phổ thành ca khúc "Hận Tha La" và nhạc sĩ Anh Tuyền cũng phổ bài thơ thành ca khúc "Vĩnh Biệt Tha La". Cả ba ca khúc đều nổi tiếng.
Được biết, "Tha La" xuất phát từ "Schla" trong tiếng Khmer, có nghĩa là trạm, nơi nghỉ. Địa danh này nay thuộc xã An Hoà, huyện Trảng Bàng, Tây Ninh. Trong chiến tranh chống Pháp, Tha La đã chịu bao khói lửa tang thương. Tha La vắng vẻ lại càng vắng thêm bóng người, phủ lên khắp xóm làng nỗi buồn cô quạnh, xót xa. Cho tới nay thân thế của nhà văn, nhà thơ Vũ Anh Khanh vẫn còn là một bí ẩn, người ta chỉ biết ông tên thật là Võ Văn Khanh, sanh năm 1926 tại Mũi Né, quận Hải Long, tỉnh Bình Thuận. Năm 1954 ông tập kết ra miền Bắc và mất năm 1956. Trong giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1950, Vũ Anh Khanh là một cây bút chuyên viết truyện ngắn và tiểu thuyết. Tác phẩm của ông gồm truyện dài như Nửa Bồ Xương Khô, Bạc Xíu Lìn, Cây Ná Trắc và các truyện
ngắn như Đầm Ô Rô, Sông Máu, Bên Kia Sông... Tuy nhiên bài thơ “Tha La Xóm Đạo” mới làm cho rất nhiều người nhớ đến tên tuổi của ông mãi tận sau này.
“Tha La Xóm Đạo” là một bài thơ dài, viết theo lối hợp thể, đoạn mở đầu là ngũ ngôn, rồi chuyển sang tám chữ, sau đó thành kịch thơ và kết thúc bằng hai câu thất ngôn. Lời thơ giản dị, chân thành. Nhịp điệu của bài thơ nhẹ nhàng như lời tâm tình đã làm rung động tâm hồn của nhiều độc giả ngay lúc chào đời.
" Đây Tha La xóm đạo
Có trái ngọt cây lành
Tôi về thăm một dạo
Giữa mùa nắng vàng hanh
Ngậm ngùi Tha La bảo:
– Đây rừng xanh rừng xanh
Bụi đùn quanh ngõ vắng,
Khói đùn quanh nóc tranh
Gió đùn quanh mây trắng,
Và lửa loạn xây thành..." (*)
2.

Đi xe đò từ bến xe miền đông Sài Gòn đến quận lỵ Trảng Bàng mất hơn hai tiếng, dù chỉ cách khoảng năm mươi cây số. Trên chuyến xe ngày cận Tết đã nghe ngọt ngào mùi bánh mứt, mùi bột thơm của những ổ bánh mì Sài Gòn treo trước ghế ngồi của tôi và Thịnh. Tôi chợt thấy lòng lâng lâng, háo hức giữa không khí rộn ràng của mùa xuân. Khoảng gần mười một giờ trưa, chiếc xe đò bỏ chúng tôi xuống gần chợ Trảng Bàng, nằm dọc theo trục lộ chính giữa Sài Gòn và Tây Ninh. Vài em bé trai lẫn gái đầu đội chiếc nón cũ, áo nhiều vết vá, da
sậm nắng gió chạy đến nài nỉ Thịnh và tôi mua những bọc bao lì xì, thiệp chúc Tết in sẵn và mấy gói mứt dừa, mứt gừng, mứt bí... thật đáng thương. Đã thấy chung quanh chợ Trảng Bàng những khẩu hiệu màu đỏ quen thuộc, những dãy hàng dưa hấu, những chậu hoa mai, vạn thọ, cúc vàng... bày la liệt dọc lề đường. Thịnh dẫn tôi đi men theo hông chợ, về phía bến xe lam nằm khuất phía sau.
Hai đứa lên chiếc xe lam lộ trình Trảng Bàng - An Hòa - Phước Chỉ. Con đường đi qua những dãy nhà thưa, qua ngôi trường trung học phổ thông Trảng Bàng với ngói đỏ tường vôi vàng khá khang trang. Đường tráng nhựa kéo dài độ vài trăm mét thì rẽ tiếp vào con đường đất đỏ mà phía sau những chiếc xe gắn máy,
xe lam là bụi tung mù màu đất. Quãng đường gập ghềnh, nhà ở thưa thớt và gần như không còn hàng quán nào dọc theo. Bây giờ tôi mới thấm thía mấy câu thơ của Vũ Anh Khanh vẽ lên hình ảnh thôn làng trên đường vào xóm đạo: " Bụi đùn quanh ngõ vắng / Khói đùn quanh nóc tranh". Nắng bụi hanh hanh trong những ngày cận Tết, sao chợt nghe lòng thoáng những bâng quơ..!

Chiếc xe lam dừng lại, thả Thịnh và tôi ở đầu con ngõ. Tôi đã thấy nóc ngôi giáo đường cao phía trước trong màu nắng vàng tươi của mùa xuân. "Nhà thờ họ đạo Tha La đó!", Thịnh hất đầu ra dấu, "Chút nữa tụi mình vào thăm lễ buổi chiều". Căn nhà cậu mợ của Thịnh nằm lọt vào phía sau hàng rào dâm-bụt màu đỏ thẩm. Khu vườn cây ăn trái chung quanh, tôi thấy nhiều mít, cây xoài, cây ổi và những bụi tre, trúc xanh mướt lả ngọn theo từng cơn gió thoảng cuối năm.
Gia đình cậu mợ Sơn cùng ba người con (hai trai, một gái) vui mừng chào đón hai đứa tôi. Nhà khá rộng, làm nghề đan tre gia truyền, với nhiều ảnh Chúa Jesus và Đức Mẹ Maria treo quanh tường. Thật ra gia đình cậu mợ Sơn có năm người con, hai con trai lớn đều có gia đình riêng ở Tây Ninh, mùng Một mới về thăm nhà chúc Tết. Phía sau nhà chứa toàn là tre và tre. Những cây tre đã vút sẵn thành từng cọng dài láng mỏng, rồi từng bó tre vẫn còn nguyên lá xanh tươi.
Thúng tre, sàng bằng tre, bình đựng đồ bằng tre, khung ảnh tre... tất cả sản phẩm thủ công làm bằng tre thật đẹp, sắc sảo. Hai ấm nước nóng được nấu nhanh, Thịnh và tôi thay phiên nhau tắm gội sạch bao nhiêu bụi đỏ đường xa.
Hình ảnh con đường đất đỏ quận lỵ Trảng Bàng Rời nhà khoảng bốn giờ chiều, chúng tôi đi về phía nhà thờ. Người hướng dẫn là Ngọc Liên, cô em gái họ của Thịnh. Đang học lớp 12 trung học Trảng Bàng,
Liên hơi ốm dáng dong cao, mái tóc cắt ngắn với đôi mắt đen lánh trong sáng, thánh thiện. Trong chiếc áo dài trắng sờn bâu cổ và khủy tay, Ngọc Liên thật dễ thương, xinh đẹp. Có thể do nhiều tưởng tượng, nhưng khi nhìn Liên tôi thấy có nhiều nét giống bức ảnh Mẹ Maria trên tường nhà nàng..!? Sau khi tắm rửa, ăn
trưa với tô bánh canh thịt bầm, tôi cũng tươi tỉnh hẳn lên. Dọc hai bên đường đivào nhà thờ họ đạo là những cây dương xanh cao, hàng cội mai già đã được ngắt lá chen lẫn mấy bụi tre, trúc xanh rì. Không hiểu sao tôi vẫn thấy trong không khí rộn ràng cận Tết, Tha La vẫn có nét hoang sơ heo hút, buồn buồn.
Trước mắt tôi là ngôi giáo đường có đôi chút cũ kỹ, cổng tường vôi mới quét sơn màu vàng với bốn chữ lớn "Họ Đạo Tha La" màu trắng trên cao. Cây thập tự giá lớn dựng trên bờ tường đá phía bên trái của cổng, tạo một nét đặc biệt của ngôi nhà thờ họ đạo. Những chiếc lồng đèn hình ngôi sao nhiều màu sắc, treo dọc
theo cổng vào bên trong khuôn viên nhà thờ. Phía trong là ngôi thánh đường trang nghiêm hai mái ngói sẫm, tường vách đá xám với tháp chuông vuông vức uy nghi và thật đẹp. Tôi đã thật sự đến Tha La, thật sự bước những bước chân vào bài thơ của Vũ Anh Khanh, như một giấc mơ đời có thật. "Anh Hoàng thấy
xóm đạo Tha La thế nào? Có như những gì anh tưởng tượng qua bài thơ không?", Liên đứng lại nhìn tôi cười hiền lành hỏi.
Như bị đọc được ý nghĩ, câu hỏi bất ngờ của Liên làm tôi lúng túng. Bài thơ cho tôi nhiều tưởng tượng một xóm đạo Tha La tươi đẹp nên thơ với trái ngọt cây lành, với rừng xanh ngõ vắng. Và rồi Tha La tràn ngập trong khói lửa của cuộc chiến tranh, của chia ly, của điêu tàn và đầy nước mắt.

"... Tha La hỏi:
- Khách buồn nơi đây vắng?
Không, tôi buồn vì mây trời đây trắng!
- Và khách buồn vì tiếng gió đang hờn?
Khách nhẹ cười, nghe gió nổi từng cơn
Gió vi vút, gió rợn rùng, gió rít
Bỗng đâu đây vẳng véo von tiếng địch
Thôi hết rồi còn chi nữa Tha La!
Bao người đi thề chẳng trở lại nhà
Nay đã chết giữa chiến trường ly loạn!" (*)

Nhưng hiện trước mắt tôi là một xóm đạo Tha La nhỏ bé yên bình, chút heo hút hoang sơ, chút hiền hòa tĩnh lặng. Cả xóm làng họ đạo như được những rừng tre, trúc xanh tươi bao bọc vây quanh. Không biết tự bao giờ, chiến tranh đã tràn về nơi đây nhưng chung quanh tôi bây giờ không nhìn thấy những dấu vết đạn
bom, lửa khói của một xóm đạo ven rừng. Mỗi lần có cơn gió mùa thổi lên, là xóm đạo như vang vang khúc nhạc lá của ngàn tre... Cả một Tha La chừng như không quá trăm căn nhà dọc theo ngôi thánh đường cao, ngự giữa thôn làng.
Tha La còn đẹp hơn ngoài đời với hình ảnh đôn hậu mộ đạo, thiết tha tình người của gia đình cậu mợ Sơn và cả nụ cười ánh mắt của Ngọc Liên. Tôi nói với anh em Thịnh và Liên ý nghĩ của mình và dĩ nhiên giữ lại phần sau về cô gái nhỏ.
"Đúng thế anh ạ! Chính đấy là lịch sử của Tha La, là hình ảnh của người xóm đạo!", không như Thịnh giọng bắc của Liên thật nhẹ, dễ cảm lòng người.

Qua khỏi nhà thờ họ đạo, con đường đất dẫn sâu vào thôn làng càng hun hút với những cơn gió mùa khô nhạt nắng chiều. Chắc nhìn thấy khuôn mặt thẩn thờ của tôi, Ngọc Liên thường dừng lại và cắt nghĩa tên của từng loài hoa dại mọc dọc ven đường. Nâng trong tay một cành hoa sim màu tím nhạt, Liên đưa cho
tôi: "Tặng anh hoa sim rừng của xóm đạo, của Tha La"! Gió mùa hiu hắt của khu rừng thưa thổi cuốn hút bụi đường, vân vê tà áo trắng của người con gái. Mùi nắng hanh khô đượm hương con gái ngất ngây trong gió chiều nhẹ lơi... Nhà cửa cũng thưa dần, vắng hơn người đi lại. Ngọc Liên cho hay đã cuối xóm đạo Tha La, phía trước là ven rừng qua xã khác. Chợt đâu tiếng chuông đổ liên hồi, thức tỉnh cả không gian trầm mặc chung quanh. Mải mê đưa tôi đi thăm xóm đạo đã lỡ mất buổi lễ chiều, cả Thịnh và Ngọc Liên dừng lại, quay về phía nhà thờ
cúi đầu và đưa tay làm dấu thánh giá. Những người giáo dân đi đường cũng làm như vậy. Tất cả sinh hoạt đều như ngừng lại, mọi người trang nghiêm hướng về giáo đường cầu nguyện, dọc theo xóm đạo chiều cuối năm.
Đứng cúi đầu lặng im bên cạnh Ngọc Liên, tôi chợt nghe đâu đây tiếng vọng của từng cơn gió mùa, thổi lao xao ngàn lá động ven rừng:
"- Viễn khách ơi!
Hãy dừng chân cho hỏi,
Nắng hạ vàng ngàn hoa gạo rưng rưng
Đây Tha La, một xóm đạo ven rừng
Có trái ngọt, cây lành, im bóng lá
Con đường đỏ bụi phủ mờ gót lạ
Ngày êm êm lòng viễn khách bơ vơ!
Về chi đây? Khách hỡi? Có ai chờ?
Ai đưa đón?
- Xin thưa, tôi lạc bước!
Không là duyên, không là bèo kiếp trước
Không có ai chờ, ai đón tôi đâu!
Rồi quạnh hiu, khách lặng lẽ cúi đầu
Tìm hoa rụng lạc loài bên vệ cỏ..." (*)
3.
Đó là những ngày cận Tết năm 1976, của hơn bốn mươi lăm năm về trước. Bài thơ của Vũ Anh Khanh và hình ảnh xóm đạo Tha La vẫn luôn theo tôi qua bao nhiêu sông dài biển rộng, qua bao nhiêu năm tháng đời người... Lần cuối tiễn đưa nhau ở bến xe Trảng Bàng, Ngọc Liên người con gái xóm đạo tặng tôi bức ảnh ngôi giáo đường với lời nhắn nhủ: "Anh Hoàng nhớ trở về thăm xóm đạo, thăm Tha La nhé anh!". Tôi đã hứa: "Chắc chắn anh sẽ trở lại thăm Tha La, thăm xóm đạo và gia đình Liên"! Tôi định nói thêm: "Để được gặp lại Ngoc Liên".
Nhưng nhìn vào đôi mắt đen tròn của nàng, tôi biết mình không cần phải nói.
Trước khi bước lên xe, không hiểu sao tôi quay lại đưa tay về phía Ngọc Liên, như một phản xạ tự nhiên. Và nàng cũng đưa tay cho tôi nắm. Bàn tay người con gái mềm mại, ấm áp trong lòng tay tôi bịn rịn, không rời... Chuyến xe Trảng Bàng - Sài Gòn rời bến, để lại sau lưng hình bóng người con gái mờ dần trong
bụi đỏ và lời hứa sẽ trở về.
Và tôi đã không giữ lời hứa với lòng, với người con gái xóm đạo năm xưa. Dòng đời không trôi xuôi theo lòng người ước hẹn. Tôi đã vượt qua bao nhiêu biển cả trùng khơi, qua bao nhiêu vùng đất lạ quê người nhưng vẫn chưa lần trở lại thăm vùng đất ven rừng, thăm lại ngôi giáo đường xóm đạo. Lần cuối cùng tôi được
tin mẹ Ngọc Liên mất và cả gia đình dọn nhà về Di Linh để trồng trà. Còn Nguyễn Trần Thịnh về dạy ở Khánh Hòa, vượt biên và đang định cư ở Canada.
Chỉ có vậy, tôi mất hẳn tin tức về "Thịnh râu", về gia đình Ngọc Liên, người con gái họ đạo... Bài thơ của Vũ Anh Khanh vẫn còn đó, ca khúc "Tha La Xóm Đạo" của Dzũng Chinh sẽ còn sống mãi trong lòng mỗi chúng ta. Ngôi giáo đường cũng vẫn còn đó, xóm đạo Tha La cũng mãi còn đó với miền đất đỏ Trảng Bàng, nhưng những người yêu thương của tôi giờ ở phương nào? Tha La xóm đạo trong tôi không phải chỉ qua hình ảnh trong bài thơ của Vũ Anh Khanh mà là ngôi nhà của gia đình cậu mợ Sơn và Ngọc Liên, người con gái có nụ cười ngoan
hiền khó quên; là người giáo dân đôn hậu hiếu khách, là tiếng chuông đổ liên hồi trong xóm đạo mỗi buổi chiều rơi. Hình ảnh của Thịnh, của Ngọc Liên và của giáo dân Tha La đứng dọc bên đường đất đỏ cúi đầu cầu nguyện vẫn còn đọng mãi trong tôi, không nhạt mờ qua năm tháng. Bây giờ họ sống ra sao, ở đâu trong dòng đời xuôi ngược vô chừng? Bức ảnh ngôi giáo đường "Họ Đạo Tha La" Ngọc Liên tặng tôi cũng không còn nữa, cành hoa sim rừng tím nhạt cũng đã để lại đâu đó nơi gió cát bụi đời. Nhưng hơi ấm bàn tay mềm mại và những dòng
chữ nắn nót viết phía sau bức ảnh của người con gái buổi tiễn đưa, vẫn còn trong tôi như mới chợt hôm nào:
"... Hãy về thăm xóm đạo
Có trái ngọt cây lành.
Tha La dâng ngàn hoa gạo,
và suối mát rừng xanh.
Xem đám chiên lành thương áo trắng.
Nghe mùa đổi gió nhớ quanh quanh..." (*)

Nguyễn Vĩnh Long
(*) Tha La Xóm Đạo - Vũ Anh Khanh

Căn nhà mẹ tôi nằm dọc theo con sông Bình Hòa Phước. Có lẽ người ta lấy tên làng gọi tên cho khúc sông nhỏ chảy xuyên qua cù lao Cái Múi. Để về Bình Hòa Phước có thể đón đò máy từ Cái Bè hay bến đò từ chợ Vĩnh Long. Thường thì tôi thích đi ngõ Vĩnh Long hơn, vì nếu trễ đò còn có thể đón xe lam qua bắc Cổ Chiên, rồi theo lộ Thầy Cai đi bộ về Bình Hòa Phước. Chớ trễ đò ở Cái Bè là phải bao đò hoặc ngủ qua đêm chờ chuyến đò ngày hôm sau.

Nối liền với sàn nước bên hông nhà mẹ tôi là cây cầu dừa bắt ra mé sông. Mỗi năm vào mùa nước nổi, khoảng sau tết Trung Thu, là mẹ tôi chuẩn bị giăng đám chà để giữ lục bình và cá chạy. Thường thì bà mướn người trong làng cắm hàng loạt những cây bần, cây tràm khô chận quanh, bên trong là những đám lục bình dạt theo dọc bờ. Nên suốt mùa này, bên hông nhà mẹ tôi lúc nào cũng có đám lục bình sinh sống, nhảy bụi đơm bông. Rất nhiều loại cá thích sống, sinh sản dưới những cụm lục bình, nhất là lá mè dinh, cá rô phi, cá linh... trong mùa nước nổi. Đây cũng chính là thời gian lục bình trổ nhiều hoa, rất đẹp. Hoa lục bình màu tim tím nhạt, mọc thành chùm chung quanh chồi hoa vươn lên cao. Nhiều buổi chiều nước lớn, tôi thường ngồi ngẩn ngơ nhìn từng đám hoa lục bình tím nhạt trôi mênh mông trên dòng sông rộng trước nhà. Tôi đã biết mơ mộng, biết bồn chồn... thương nhớ vu vơ từ những buổi chiều đầy hoa tím.

Năm đó tôi học đệ nhất (lớp 12) trường trung học ở Sài Gòn, chuẩn bị thi tú tài hai cuối năm. Bấy giờ trai gái chưa học chung, trường trung học công lập nam và nữ tách riêng, cách nhau cả mấy con đường phố lớn. Nên những buổi sáng đi học hay những buổi chiều tan trường, tôi thường theo đám bạn đạp xe sang trường con gái để nhìn, để lẻo đẻo theo sau và để làm quen. Đám bạn đã có đứa thư tình qua lại, vậy mà tôi chẳng tìm được một “bóng hình” để thương để nhớ. Có lẽ tâm trí tôi không còn khoảng trống nào ngoài những đám lục bình và người con gái phía bên kia bờ sông nhỏ. Lệ, Nguyễn Thị Lệ là tên của chị, vừa dọn về làng mấy tháng nay. Cha tử trận, mẹ chị đem đàn con sáu đứa về quê ngoại ở Bình Hòa Phước sinh sống. Chị là con gái lớn hơn tôi ba tuổi, làm thư ký cho hội đồng hành chánh xã. Lần đầu tiên gặp chị Lệ, tôi lúng túng trước dáng dấp thướt tha, khuôn mặt thanh tú và nụ cười thật đẹp. Chừng như đôi mắt chị lúc nào cũng ươm ướt, long lanh nên tên chị là Lệ? Cái tên đẹp mà buồn buồn làm sao. Trước mặt chị, tôi chỉ là một “cậu em” đang tập làm người lớn. Đám thanh niên, công chức, quân nhân trong xã, huyện theo đuổi chị Lệ không đếm hết. Thế là không đợi đến hè mà những cuối tuần, ngày lễ nghỉ học là tôi vội vã ra bến xe đò về thăm nhà không lời giải thích với đám bạn của mình. Làng nhỏ nên quen nhau dễ dàng trên cùng một chuyến đò, tôi về thăm nhà còn chị thì đi chợ tỉnh. Điều làm tôi xúc động, bâng khuâng là mỗi lần gặp và nói chuyện, chị đềù xưng tên mà không là chị.“Hôm nào Hoàng ghé qua nhà Lệ chơi nghen”, chị cười cười nói.

Nhiều đêm, rất nhiều đêm tôi trằn trọc trong căn nhà trọ nằm thương nhớ hình bóng chị khôn nguôi. Nhớ dáng thon cao của chị Lệ trong chiếc áo dài màu xanh biển nhạt. Mẹ nói con gái cao “lén”, nên tôi thấy chị rất người lớn và cao hơn tôi nhiều. Có lần nghỉ hè chị rủ tôi đi chợ huyện ở Chợ Lách. Theo con đường làng dọc bờ sông, chị chợt nắm tay tôi nói: “Hoàng làm con trai sướng thiệt. Không như Lệ là thân con gái, thua thiệt trăm đường”. Ngừng một chút rồi chị khẻ thở dài: “Thân phận con gái giống như những cụm hoa lục bình đó vậy”. Chị đưa tay chỉ những đám lục bình hoa tim tím nhạt, đang trôi mênh mông trên dòng sông phía trước. Lúc đó tôi chưa hiểu chị nói gì nhưng thấy thương chị vô cùng. Bàn tay tôi đang trong bàn tay mềm ấm của chị, trái tim tôi chừng đập nhanh và mạnh đến chị có thể nghe thấy. Tôi muốn mình mãi sẽ không hiểu để được nghe tiếng chị nói, được nghe chị giải thích không thôi. Bổng chị lắc lắc bàn tay tôi, hỏi: “Hoàng có biết những cụm lục bình này sẽ trôi về đâu hông?”. Bất ngờ, tôi lúng túng, choáng ngột không nói được lời nào. “Nếu không dạt tấp được một bến bờ, những cụm lục bình này sẽ héo chết, nơi sông về với biển”, tiếng chị chầm chậm, nhẹ thênh. “Sao lục bình lại héo chết nơi sông về với biển?”, tôi hỏi, chỉ để hỏi. “Sông nước ngọt, biển nước mặn. Lục bình chỉ sống trên sông và sẽ héo chết khi trôi về biển mặn, không phải môi trường sống của nó”, giọng chị thoáng buồn. Buổi trưa hôm đó gió sông nhè nhe, thổi hương vài sợi tóc chị bám trên mắt mũi tôi. Chừng như tôi định nói điều gì đó, nhưng lại im lặng bước bâng quơ theo dọc một ngày đường đan trong tay chị.

Đêm ở trọ thành phố dài và mênh mông, tôi nghiêng mặt vào bàn tay có hơi hám người. Lòng rạo rực khi đôi môi màu hồng nhạt của chị thoáng hiện về. Tôi trằn trọc và mong đêm qua mau để ngày sẽ tới. Để tuần lễ học thoáng qua, để tôi gói trọn hành lý nhớ thương trên chuyến đò cuối tuần về gặp chị. Và hình như chị cũng biết điều này, nên hai ngày cuối tuần chị thường xuyên ra đứng phía bên kia chiếc cầu vẫy tay và cười với tôi. Tuần nào có báo Tuổi Ngọc hoặc tạp chí Văn mới là tôi đem qua cho chị. Những hôm đó, chị Lệ thường rủ tôi ra phía sau nhà, ngồi nói chuyện văn thơ và cả chuyện bâng quơ. Tôi chỉ nghe và nhìn ngắm chị thì nhiều hơn là nói. Có hôm tôi và chị ngồi yên lặng, không nói năng gì chỉ nhìn con nước trôi lững lờ từng cụm lục bình về cuối khúc sông con. Bên chị lúc nào cũng có một mùi thơm thoang thoảng. Mùi thơm tương tư của con gái. Mùi thơm của ngàn trùng nhớ thương, như những cơn gió mùa trở ngọn trong đêm mùa nước nổi. Đôi khi chị chợt quay qua để bắt gặp đôi mắt tôi đang nhìn trộm. Tôi và chị nhìn nhau thật lâu, thật lâu đủ để tôi thấy từng sóng nước long lanh trong ánh mắt chị, chừng như có bóng hình tôi đang chìm đắm, chơi vơi.

Đó có phải là tình yêu? Tôi không biết. Nhưng tôi biết chắc đó là tình yêu của tôi dành cho chị. Cả một năm học, cả một mùa thi. Có những lần mới về tuần trước, cuối tuần sau tôi lại mượn tiền thắng bạn để chạy về thăm nhà. Để buổi chiều, tình cờ bên kia sông chị nhìn thấy tôi ngạc nhiên rổi nở nụ cười thật tươi với cả đôi mắt... Mẹ và bà nội đã nhận ra những bất thường của tôi, hỏi loanh quanh. Tôi cũng tìm nhiều lời bịa đặt vu vơ cho qua chuyện. Một lần bà nội tôi chép miệng: “Thời buổi này đẹp như con Lệ, không biết là may hay rủi?”. Nhà chị nghèo, mẹ góa con côi nhưng khách ra vào tấp nập. Có hôm tôi gặp chị và người đàn ông ngồi trong một quán ăn chợ huyện. Chị vẫy tay chào gọi nhưng tôi cứ đi thẳng, làm ngơ. Trở lại Sài Gòn tôi buồn vô cùng và đã không về nhà mấy cuối tuần sau đó. Tôi giận chị hay tôi giận chính mình? Dù thế nào tôi cũng chỉ giận vu vơ và vô lý. Nhưng khi gặp lại, nụ cười và ánh mắt chị tan biến mọi “vô lý” của tôi. Lại hạnh phúc, lại vô tư bên mùi hương chanh thoang thoảng từ tóc chị. Thời gian cứ vậy mà trôi, theo từng con nước bên dòng sông nhỏ in hình bóng chị êm đềm, lặng lẽ.

*** *** *** ***

Mùa hè quê tôi không có hoa phượng rơi, mà bắt đầu một mùa nước nổi. Nước lên cao, mênh mông ngập khắp cánh đồng và cả khoảng sân nhà mẹ. Những cơn gió trở mùa mát dịu dàng bao đêm dài mộng tưởng. Ngày sẽ lên, đời ập tới cho dù chúng ta có chờ đợi hay lãng quên. Mẹ tôi báo tin, “Tháng tới là đám cưới con Lệ. Cũng mừng cho con nhỏ, gia đình chồng giàu có. Chỉ tội là nó phải theo chồng đi xa”. Tôi nghe tin, thấy lòng trống trải vô cùng. Một khoảng trống mênh mông, cứ tràn ngập mỗi ngày một lớn. Tôi biết mình đã yêu chị thiết tha. Một lần trong buổi tối cuối tuần, có đoàn hát về huyện, mọi người háo hức đi coi, chị rủ tôi qua nhà chị. Ngọn đèn dầu trên bàn soi bóng chị đổ dài trên vách. Khuôn mặt chị thật gần, để tôi có thể nghe rõ từng hơi thở nhẹ, ngập ngừng của chị. Đôi mắt chị thỉnh thoảng nhìn tôi, rồi nhìn vào ngọn đèn bấc khâu đêm, khe khẻ thở dài, “Hoàng buồn và giận Lệ lắm phải không? Một ngày, Hoàng sẽ hiểu những gì Lệ muốn nói hôm nay...”. Giọng nói chị hụt hẫng, nghẹn lời. Bên ngoài, từng cơn gió hắt hiu thổi vào, mang theo chút hơi sương lạnh từ con sông nhỏ trước nhà. Đêm chìm sâu, lặng lẽ. Giữa tiếng côn trùng nĩ non, xa vắng. Tôi thoáng nghe hơi thở chị thật gần. Thật gần để bất chợt bờ môi nhỏ, mềm mại của chị đã gắn chặc môi tôi hốt hoảng, dại khờ. Thời gian chết lịm, ngừng trôi. Không gian mù lòa, tan vỡ. Nụ hôm đầu đời của tôi và mùi hương da thịt con gái. Bờ môi tôi ngây ngất, tham lam. Thân thể ấm áp, mềm mại của chị rung nhè nhẹ trong vòng tay tôi cuống quít. Đêm rộn rã chìm sâu, khuất lấp...

“Hoàng ngừng chút đi, Lệ thở không được…”, chị khẻ kéo mặt tôi ra. Ánh mắt chị nhìn thiết tha, vời vợi. Không hiểu sao tôi lại buồn đến như vậy. Chợt như số phận mỗi con người như hạt bụi bay bơ vơ trong sa mạc đời vô tận; hạt muối nhỏ nhoi tan lẫn giữa lòng biển rộng bao la. Nụ hôn đầu của chị dạy tôi tiếng nói yêu người, hun đút trong trái tim tôi tình yêu đời không dứt. “Đừng quên Lệ, đừng quên đêm nay và ngôi làng nhỏ bé này, nghen Hoàng…”. Tôi cúi mặt, tránh ánh mắt chị, hỏi nhỏ: “Rồi sau... này chị sẽ về đâu?”. Chị nâng khuôn mặt hôn nhanh bờ môi tôi, nói thật chậm, mơ hồ: “Sau này... sau này, Hoàng còn nhớ không? Lệ sẽ như những cụm hoa lục bình trôi đến một nơi, sông về với biển...”!

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

NHỮNG NGÀY CẬN TẾT

Có lẽ những rộn ràng, hân hoan nhất trong năm không phải là "ba ngày Tết", mà là những ngày cận Tết. Bắt đầu vào ngày 23 tháng chạp, tối đưa ông Táo về trời. Tất cả mọi sinh hoạt đều hướng về việc chuẩn bị để đón một mùa xuân mới, chào đón nguyên đán và mấy ngày Tết trước mặt. Lúc nhỏ là mùi vải thơm của bộ đồ mới, mùi gạo nếp ngâm cho nồi bánh và hương thơm ngào ngạt cho sàng phơi mứt dừa, mứt bí, mứt gừng ngoài sân. Những đêm ngủ gà ngủ gật ngồi canh bên nồi bánh tét cùng với mẹ, với gia đình xúm quanh. Mùi bếp lửa, mùi khói hương, mùi áo mới lan tỏa của tuổi thơ ngan ngát những ngày xa...

Mùa xuân và tình yêu là sự hài hòa đẹp, thật đẹp của một đời người, của những ngày tuổi mới lớn "biết yêu". Gia đình là tổ ấm áp, tình yêu là hương sắc mùa xuân của những ước mơ, thương nhớ. Người ấy làm mùa xuân mang theo nhiều ý nghĩa đặc biệt hơn, rộn rã hơn và chờ đợi hơn. Bạn còn nhớ mối tình với những ngày cận Tết của mình? Ngày thơ bạn chờ mặc áo mới, bây giờ bạn sẽ chờ đợi một khuôn mặt, một ánh mắt, một nụ cười... dù vừa mới gặp hôm qua. Bạn nôn nao ngày mai tới sớm, để gặp "ai" rồi cùng đèo nhau đi loanh quanh những con đường quen thuộc; nói với nhau bao nhiêu câu chuyện đã nói với nhau chẳng biết bao lần. Hay "hai người" ngồi lặng yên cùng nhau nhìn ngắm phố phường đang khoác lên những tà áo mới, không khí thật thơm mùi xuân thắm chợt về. Ngôn ngữ tình yêu của những ngày cận Tết là khoảng không trầm mặc và hơi ấm bàn tay trong gió xuân về.

"Em có nghe trời vào xuân chưa,

Bên sông từng giọt nắng vàng

Chợt lưa thưa và mùa xuân đó,

Có em thì xuân rất đẹp,

Anh không biết xuân về lúc nào,

Lời tình đong đưa theo gió,

Mình thương nhau mấy tuổi xuân rồi...." (1)

Mùa xuân với mối tình đầu tiên là mắt ngắm, là nỗi tương tư trong mùi thơm con gái, là mùi mồ hôi đẫm chút ngây ngây trong vòng tay ôm ngồi áp phía sau. Thế giới chung quanh chỉ là hư ào, chỉ có bạn và người ấy tồn tại bên đời... Một lần vào những ngày cận Tết, người ấy đưa ra hai mảnh giấy và nói với tôi: "Anh ghi quà anh muốn và em ghi quà em muốn vào giấy. Mình sẽ tặng cho nhau vào Tết này nghen anh"! Tôi và nàng trao nhau hai tờ giấy ước hẹn đó... Đã hơn bốn mươi năm tôi vẫn còn nhớ rõ mấy dòng chữ trong tờ giấy của người ấy và hai chữ của tôi. Dòng chữ ước muốn của nàng: "Tình yêu của anh!". Hai chữ ước muốn quà Tết của tôi: "Môi em"!

Tình yêu tôi, em đã nhận. Bờ môi em, tôi đã có. Vậy mà mhững ngày cận Tết biết bao mùa xuân sau, đã không còn có nhau. Cuộc sống bao la, số phận người hạn hẹp. Dù một lần, tình yêu vẫn mãi còn đó trong ta, cho những mùa xuân lại trở về muôn thuở. Cái mất đi là thân phận, điều còn là trái tim tươi thắm dòng máu trở về. Nâng niu từng kỷ niệm, từng nỗi nhớ thương dù chỉ như một lần thoáng qua như giấc mộng:

"Gió chiều thầm vương bao nhớ nhung

Người yêu thoáng qua trong giấc mộng

Vui nguồn sống mơ những ngày mong chờ

Trách ai đành tâm hững hờ

Mối tình đầu xuân ai thấu chăng

Lòng tha thiết vương theo tiếng đàn

Mơ đời ái ân những ngày phong trần

Sống trong mộng đẹp ngày xuân..." (2)

Mùa xuân đi rồi mùa xuân lại đến, nhưng tuổi xuân chỉ đến một lần và vĩnh viễn trôi xa. Những mùa xuân sau bạn đã đón mừng xuân với ai? Cùng với người ấy, bạn là người may mắn đời này? Hay với một người khác, mùa xuân vẫn luôn tươi đẹp nở hoa, vẫn luôn thơm mùi áo mới, vẫn nồng ấm mùi khói hương trong tối giao thừa! Những ngày cận Tết lòng vẫn luôn rộn rã hân hoan theo từng nhịp trôi nhanh của một đời người. Bạn luôn là người chờ đợi thời gian, nhưng thời gian chẳng chờ đợi ai bao giờ!

Những ngày cận Tết đang đến trên quê nhà hay ở một quê xa, bạn vẫn hân hoan hay bâng khuâng chờ đón xuân về và có bao giờ tự hỏi thầm: " Mình thương nhau mấy tuổi xuân rồi"? Đã có mấy tuổi xuân rồi thoáng chốc, bạn không đếm nhưng tuổi thời gian luôn mãi chất chồng. Bây giờ chắc bạn không còn với ai đó lang thang, mà ngồi đợi con cháu mang từng nhánh xuân về. Bây giờ chắc bạn không còn háo hức bao tà áo mới, mà hạnh phúc nhìn thế hệ cháu con lũ lượt tụ lại quanh ta. Đó là quê nhà, còn những ngày cận Tết quê xa? Mùa đông đang rét mướt bên ngoài, bạn và tôi chắc cũng đã quen rồi "thương mấy tuổi xuân" xa xứ! Hoa mai, hoa cúc, hoa vạn thọ, hoa đào... bây giờ ở đâu cũng có. Dưa hấu đỏ, mứt dừa, mứt bí, mứt gừng... bây giờ ở đâu cũng không thiếu, phải không các bạn? Nhưng không hiểu sao, những ngày cận Tết vẫn luôn làm tôi ngồi nhớ những ngày cận Tết năm nào, của một thời thương nhớ rất xa...

"Đón Xuân này tôi nhớ Xuân xưa

Hẹn gặp nhau khi pháo giao thừa

Em đứng chờ tôi trước song thưa

Tôi đi qua đầu ngõ

Hỏi nhau thầm Xuân đã về chưa..." (3)

Nguyễn Vĩnh Long

(1) Mùa Xuân Đó Có Em - Anh Việt Thu (2) Mộng Chiều Xuân - Ngọc Bích (3) Đón Xuân Này Nhớ Xuân Xưa - Châu Kỳ, Anh Châu

LY RƯỢU ĐẦU NĂM

Mời em ly rượu đầu năm

Có gì mà phải bận lòng xót xa

Ừ thì Tết của người ta

Lâu rồi cứ tưởng như là Tết chung

Uống đi em chút mặn nồng

Để quên chuyện cũ năm cùng đáy ly

Chút hương xưa chút xuân thì

Hơi men sẽ thắm môi ghì dấu môi

Thôi thì em uống cùng tôi

Mà nghe hơi thở tìm nơi chốn về

Còn đây tuổi đếm buồn ghê

Làm sao nhớ hết câu thề ngày xưa?

Mời em ly nữa cho vừa

Lỡ trăm năm cạn còn chưa biết rằng

Thương nhau đâu chỉ dấu răng

Da non chưa đắp đã nghìn trùng xa...

Ở đây cũng một quê nhà

Mà sao nghe lạ tiếng khà rưng rưng

Cạn đi em chút rượu mừng

Cho môi thắm lại nụ hồng năm xưa..!

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

ĐÔI MẮT MÙA ĐÔNG

Xin giữ chút nắng về phía biển

Trời hôm nay gầy úa chân mây

Như chợt níu ngày theo gió trở

Thời gian đầy hương một bàn tay

Mùa đông lạnh buốt bờ gió mỏng

Có bay về tóc khẽ buông lơi

Theo dấu bóng thời gian xuôi ngược

Sẽ một lần ghé vết son môi

Con đường nhỏ hoen màu nắng cũ

Chiều ven sông con nước vơi đầy

Hoa tím nở về đâu bến đợi

Dáng ai buồn bóng ngả hàng cây...

Biển vẫn mặn, mùa đông vẫn đợi

Trái tim người còn vết thương ơi

Đêm lấp sẵn bao điều im lặng

Nhắc tình cờ dĩ vãng và tôi..!

Có đôi mắt mùa đông tĩnh lặng

Sắt se lòng nhịp nhớ thương xưa

Ngón tay đếm bao mùa lá rụng

Có gom về mấy cụm rừng thưa?

Mặt đời phẳng theo ngày rất lạ

Có chút gì còn lại hôm qua

Em vẫn đợi mùa đông trên má

Bàn tay người tiền kiếp trôi xa...

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

Ừ thì như một thói quen

Cây thông xanh nhấp nháy ánh đèn

Ở nơi xứ lạ, người ngoại đạo

Cũng một đời vui, tin với em…

Chưa lần quỳ trước danh Thiên Chúa

Anh chỉ vì em đến giáo đường

Nửa đêm theo bước chân về cuối

Xóm đạo bừng trong tiếng nhạc vang

Mừng Chúa chào đời, anh có em

Niềm tin yêu còn mãi không ngừng

Nhớ hôm em nhắc lời khấn nguyện

Mới đó, mà qua những bão giông…

Mỗi mùa Giáng Sinh, mỗi mùa đông

Trời lạnh ngoài kia, lạnh vô cùng

Không biết bây giờ nơi xóm đạo

Em có nhớ gì chuyện bể dâu..?

Cảm ơn em, tình yêu nhiệm mầu

Để rồi số phận chẳng tìm nhau

Lỡ mai cánh cửa trần gian khép

Mùa Giáng Sinh xưa, giờ phương nào..?

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

Chuyến phà muộn theo người về Long Mỹ
Cơn mưa chiều bất chợt phía kia sông
Chân lúng túng giữa hai bờ gió lộng
Sóng lao xao theo từng giọt vô cùng

Con đường đất ướt lầy tay nắm chặc
Bước theo người mỗi bước mỗi thương chân
Những mái lá nằm yên nghe gió trở
Bờ môi ngon chạm hơi thở thật gần

Mưa ngấm đất chiều nay mưa Vĩnh Viễn

Làng quê em tên gọi thật xa xăm
Như đôi mắt buồn quanh ngày xuống thấp
Mưa quê nghèo có giữ được ai không?

Mưa cũng tạnh để phà quay trở lại
Một người thương đưa tiễn một người về
Con nước chảy mang theo chiều dĩ vãng
Phía kia bờ dáng ai đứng buồn ghê!

Mưa ngày xưa, chiều xưa mưa Vĩnh Viễn
Ướt môi người mưa thắm ướt tình tôi
Mưa bây giờ mưa thương nhớ khôn nguôi
Xin ở lại mùa mưa xưa mãi mãi...

Durham, North Carolina
Nguyễn Vĩnh Long

- để nhớ NML người con gái ở Vĩnh Viễn, quận Long Mỹ, tỉnh Chương Thiện (nay thuộc tỉnh Hậu Giang) -

Mùa Thu Em

Mùa thu em không có lá vàng

Mùa thu em không trời gió lạnh

Chỉ nước đầy chiều xuống mênh mông

Màu bông tràm rụng trắng bờ sông...

Mùa thu em chuyến đò ngang muộn

Hoa lục bình tím một dòng đưa

Mùa thu em phủ cánh đồng trưa

Bông điên điển vàng bàn tay nhỏ

Mùa thu em loanh quanh nỗi nhớ

Con nước ròng phơi nắng ven sông

Mùa thu em mấy lần mắt ngó

Cho mai này là những chờ mong!

Mùa thu em vọng tiếng từ tâm

Đồng nước lũ in hình mái lá

Mùa thu em, mùa thu như đã

Xuôi một dòng mây trắng ngàn năm...

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

Dọc bờ kinh đêm nằm nghe cá nhảy

Mặt nước đầy một dòng chảy mênh mông

Dầm khua động trên bờ vai con gái

Về đâu em, mùa nước nổi mấy dòng

Đêm Ô Môn tiếng đời rơi rất nhẹ

Bóng ai quằn từng bước phía Bình Tân

Phà Thới An khuya nay về rất muộn

Ngày bên sông mùa điên điển trổ vàng

Nghe xa lắc giữa hai hàng mắt khép

Bờ mi thưa trong nỗi nhớ tình cờ

Con nước đổ xuôi theo viền môi nhỏ

Mới hôm nào ngày tháng đã xa lơ...

Đêm Ô Môn tưởng đời thôi cũng lỡ

Nước mắt nào sẽ biển mặn ngàn năm

Những tiếc nhớ qua bao mùa nước nổi

Chắc chi còn tiếng gió gọi trầm luân...

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

Bến khách có 3 phà trọng tải 100 tấn, thời gian hoạt động từ 5 giờ sáng cho tới 21 giờ hàng ngày, thời lượng 15 phút một chuyến, thời gian vượt sông Hậu không quá 10 phút/ chuyến. Đây là công trình kết nối giao thông qua sông Hậu Giang (một nhánh của sông MêKông) giữa Phường Thới An, Quận Ô Môn, TP. Cần Thơ và xã Phong Hoà, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp, nối liền 2 địa phương Cần Thơ – Đồng Tháp.

Quận Ô Môn nằm về phía bắc thành phố Cần Thơ, cách trung tâm thành phố khoảng 20 km theo Quốc lộ 91, có vị trí địa lý:

Phía đông giáp quận Bình Thủy và huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long
Phía tây giáp huyện Thới Lai và huyện Cờ Đỏ
Phía nam giáp huyện Phong Điền
Phía bắc giáp quận Thốt Nốt và huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp.

Quận có diện tích 125,40 km², dân số năm 2019 là 128.677 người, mật độ dân số đạt 1.026 người/km².[1]

Hành chính

Quận Ô Môn có 7 phường, bao gồm: Châu Văn Liêm, Long Hưng, Phước Thới, Thới An, Thới Hoà, Thới Long và Trường Lạc.

Nước mắt em và biển

Muôn đời vẫn mặn

Sao hoài công chi tát bể khổ của đời?

Có khi giấc mơ nàng Tấm

Là con bống dưới ao bùn

và những hạt cơm rơi

Nên em hỡi, hãy cất cao tiếng hát

Ca ngợi con người suốt những cơn đau

Cây trút lá mùa này

Là hoa trái mùa sau

Đêm giông bão để ngày mai nắng ấm!

Hãy cúi nhặt những tấm lòng thương cảm

Gom tin yêu giữa đời chẳng đá vàng

Để một ngày mắt nhắm trái tim ngưng

Sẽ giã biệt trần gian như vốn có

Em yêu dấu xin để hồn bõ ngõ

_________________________________________

Mưa Tháng Tư

Mưa từ đâu mưa khua nỗi nhớ

Mưa tôi về tóc ướt ngày xưa

Mưa nơi nầy cũng vẫn là mưa

Sao xa lạ, sao buồn hơn trước?

Mưa đầu mùa mưa giăng mấy lượt

Mưa bay về một phía trời xa

Mưa nơi nầy lặng lẽ mưa qua

Mưa có đọng môi người năm ấy?

Mưa đầu mùa mưa xa biết mấy

Mưa có làm bạc tóc đời nhau

Mới hôm nào mưa trong mắt ngó

Mới hôm nào mà đã tình sâu...

Mưa tình cờ mưa tháng Tư đau

Mưa ngày xưa hay mưa vừa đến

Mưa sẽ ngày đưa sông về bến

Soi bóng người hay soi bóng tôi?

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

Ghé Chợ Tầm Vu

Quán cà phê bên bờ sông Hậu

Mặt nước lăn tăn dưới khe bàn

Gió ngậm mùa xưa như hỏi khách

Người trở về theo gió mùa sang?

Quanh quẩn con đường rất thân quen

Sao không tìm được dấu chân thường

Mấy sàn rau củ ngồi như thể

Chờ đợi một người xa cố hương?

Bây giờ mây vẫn về theo gió

Mưa xuống Tầm Vu chợ lấm đường

Đâu vết bùn văng trên vạt áo

Theo bám người về một nhớ thương!

Tầm Vu ơi, vẫn chợ ven sông

Sáng nắng chiều mưa chuyện đời thường

Có lần khách ghé tìm hơi hám

Mảnh áo ngày nào bạc gió sương

Ngày cũng cạn theo từng con nước

Chia tay người lần nữa Tầm Vu

Dòng sông Hậu một đời vẫn đợi

Giọt mưa nào thắm mặn thiên thu...

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

MỪNG EM TUỔI MỚI

Cuối năm nghe những ngậm ngùi

Về trong gió thoảng bao lời tiễn đưa

Một năm qua nữa buồn chưa

Một năm qua nữa đếm thừa tuổi nhau

Một năm với những sắc màu

Có niềm vui có nỗi đau cận kề

Như mây cuốn gió bay về

Vườn xưa mai nở bốn bề tịch liêu

Nắng chia cuối ngõ đường chiều

Hai hàng cây ngả bóng liêu xiêu buồn

Cuối năm nhìn vệt khói nương

Theo tàn nhang đọng mùi hương phấn người

Về thôi năm tháng, về thôi

Bên hiên nhà cũ bóng đời nhẹ rơi

Xin chào tuổi nữa buồn vui

Trần gian như chén rượu mời đắng môi

Mừng em tuổi mới và tôi..!

Xuân Nhâm Dần, 2022

Nguyễn Vĩnh Long

MÙA TẾT QUÊ XA

Heo may có về qua phố cũ

Theo cổ áo thon hoa cúc viền

Em đi mấy độ mùa đang chớm

Vàng nắng bên đời xuân rất riêng!

Đâu còn pháo nổ giao thừa tới

Chỉ nghe gió thổi lạnh hiên ngoài

Tiễn đưa ký ức mừng năm mới

Trong cõi vô cùng ai có hay?

Rót ly rượu chát mời em uống

Ở một nơi nào xuân vẫn luôn

Ngào ngạt hương thơm mùi nhang khói

Và chút môi ngon vị rượu còn

Xứ lạ bao năm mừng Tết đến

Một nửa phương trời thương nhớ tôi

Áo mới ngày xưa em còn giữ

Hay nhạt phai màu mây trắng phơi?

Mùa Tết Nhâm Dần, 2022

Nguyễn Vĩnh Long

Ngày... tháng 12, 2021

Vừa tiêm ngừa Covid-19 đợt 3, Moderna (booster) tối đến bị hành nóng lạnh cả đêm. Sáng nay đầu óc lừ đừ, đành xin nghỉ ở nhà. Bây giờ đi làm trở lại giống như "nhóm chợ" mỗi ngày. Trước khi ngồi xuống bàn phải lau chùi khử trùng tất cả bàn ghế, dụng cụ, màn hình bàn đánh chữ (keyboard) và cả con chuột (mouse). Rồi khi rời công ty cũng phải lập lại quy trình khử trùng như lúc bắt đầu. Cái tệ hại nhất là phải đeo khẩu trang suốt cả ngày làm việc trong không gian kín, theo đúng quy định. Cũng may mỗi tuần chỉ vào làm việc 2 ngày ở văn phòng... Biến chủng Delta còn đang hoành hành thì nay thêm Omicron một biến chủng mới phát hiện tại Nam Phi. Omicron, con Coronavirus mới này có gấp 3 lần đột biến protein gai và 10 lần sức lây lan so với Delta. Nước Mỹ đã công bố có chủng mới Omicron tại hơn 33 tiểu bang trên toàn quốc. Dự đoán sức lây nhiễm của Omicron sẽ phủ khắp toàn cầu trong thời gian tới. Tuy nhiên, các nhà siêu vi trùng và giới y học cho rằng đây có thể là "tin vui" vì Omicron lây lan nhanh nhưng không nguy hiểm và gây tử vong như chủng Delta.

Chắc chắn Covid-19 và chiếc khẩu trang che nửa mặt sẽ còn ở lại với chúng ta trong nhiều năm tháng tới. Chỉ tội nghiệp những đôi môi, những nụ cười đẹp đều bị che lấp trong đời sống hôm nay.

Nhớ biết chừng nào, những bờ môi ngon một thời đã mất...

Ngày... tháng 12, 2021

Không hiểu sao dạo gần đây, hay "bực mình" vô cớ những chuyện không đâu, mà lẽ ra thường tình trước đây ít khi mình để ý đến? Không chừng người ta nói không sai "càng già càng khó chịu"? Hôm nay ngồi ngẫm nghĩ lại thấy cũng đúng, cũng dễ hiểu. Trước hết là sức khỏe, càng già sức khỏe càng kém đi, mắt mờ tay mỏi. Khi cơ thể không nhiều năng lượng, con người cảm thấy tiêu cực hơn trong phản ứng và suy nghĩ. Kế đến là những định kiến, càng lớn tuổi chúng ta càng lệ thuộc vào thói quen khó chấp nhận cái mới, cái khác với bình thường theo kinh nghiệm sẵn có của bản thân.

Bạn bè cũng thu hẹp hơn, đến không có. Ngày xưa có quá nhiều điều để nói, bây giờ chẳng còn gì để tâm sự. "Một ngày như mọi ngày" và sẽ tệ hại hơn, thì "nói năng chi cũng thừa"? Chẳng lạ gì khi người ta cho rằng "người già thường luôn nhắc chuyện ngày xưa"! Mà chuyện xưa thì bao giờ cũng đẹp, vì đã phần nào được gạn lọc qua bộ nhớ để trở thành kỷ niệm. Nhưng có bao nhiêu kỷ niệm cho một đời người? Chắc chắn là không nhiều hơn số lượng ngày tháng mà ta đã sống, đã đi qua.

Ôi dòng đời không ngừng chảy, sao lòng người cứ cạn dần theo năm tháng..?

Ngày... tháng 12, 2021

Vài ngày trước một người bạn văn nghệ trong nước gửi điện thư nói vê một tiếng hát Bolero "triệu views", như một hiện tượng trên mạng kênh Youtube. Có lẽ trong 2 năm vừa qua (2019 - 2021), các sinh hoạt ca hát sân khấu tập trung không còn nhiều nữa, do cơn đại dịch Covid-19 gây ra. Hầu như các ca sĩ đều cố gắng đầu tư, mở rộng những sinh hoạt ca hát của mình trên kênh Youtube và mạng xã hội Facebook. Sân khấu thu nhỏ hơn nhưng khán giả thì nhiều, rộng rãi hơn trên toàn cầu... Tiếng hát Bolero "triệu views" này là ca sĩ Sa Huỳnh.

"Nếu có lần em gõ cửa ghé thăm
Gác vắng điều hiu khung cảnh âm thầm
Em ơi người xưa đã ra đi
Không gặp em phút phân ly
Không cho sầu thương đổ bờ mi... " (1)

(Xin bấm vào link dưới đây để nghe nhạc)

Gõ Cửa - Mạnh Quỳnh - Sa Huỳnh

Với ca khúc Gõ Cửa, ca sĩ trẻ Sa Huỳnh đã có được hơn 17 triệu lượt người nghe. Đây có lẽ là một trong số lượt người nghe kỷ lục dành cho một ca sĩ mới và trẻ. Ngay từ câu hát đầu tiên ta thấy ngay được tiếng hát thật sáng, ngọt ngào và quyến rũ của Sa Huỳnh. Phối khí hòa âm mới lạ được chuyển tải qua giọng hát truyền cảm, lịm ngọt từng chữ từng câu. Tiếng hát Sa Huỳnh đã thật sự làm mới dòng nhạc Bolero. Người nghe như được thưởng thức một bài hát mới trong ca từ quen thuộc của "Gõ Cửa". Số lượt người thưởng ngoạn đã khẳng định vị trí của ca sĩ Sa Huỳnh trong không gian âm nhạc?

"Những ngày xưa thân ái anh gởi lại cho ai?
Gió mùa xuân êm đưa rung hàng cây lưa thưa
Anh cùng tôi bước nhỏ áo quần nhăn giấc ngủ
Đi tìm chim sáo nở ôi bây giờ anh còn nhớ?

Những ngày xưa thân ái anh gởi lại cho ai?
Trăng mùa thu lên cao khóm dừa xanh lao xao
Anh cùng tôi trốn ngủ ra ngồi trên lá đỏ
Trong bầy chim trắng hiền mơ một nàng tiên dịu hiền..." (2)

(Xin bấm vào link dưới đây để nghe nhạc)

Những Ngày Xưa Thân Ái - Phạm Thế Mỹ - Sa Huỳnh

Một lần nữa tiếng hát ngọt ngào, trong sáng của Sa Huỳnh đưa ta về với khung trời của kỷ niệm, của những ngày xưa thân ái để lại cho nhau. Hình ảnh khóm dừa xanh lao xao, áo quần nhăn giấc ngủ, đi tìm chim sáo nở hay trốn ngủ ra ngồi trên lá đỏ... là cả tuổi thơ của chúng ta mà không ai không một lần trải qua! Bài hát cũng thu hút "triệu views" của ca sĩ Sa Huỳnh. Dù tuổi đời của ca khúc đã tròm trèm 50 năm nhưng cứ như mới hôm qua. Nghệ thuật không có tuổi chỉ lấp lánh hơn theo thời gian. Cách hát của Sa Huỳnh rất mới nhưng không làm mất đi phần hồn của ca khúc. Bài hát thật sự đưa mình trở về với những ngày tháng của một thuở Sài Gòn, của lớp nhạc với thầy Phạm Thế Mỹ. Kỷ niệm mà một lần đã nhớ lại, như lớp sương mờ ký ức thoáng qua.

Âm nhạc là tiếng nói của tình yêu, là chân dung của kỷ niệm...

Ngày... tháng 12, 2021

Quán phở nhỏ nằm trong con hẻm trên đường Công Lý (Nam Kỳ Khởi Nghĩa ngày nay) quận 3, Sài Gòn. Từ đầu ngõ đã thấy dọc hai bên con hẻm là những chiếc bàn ghế thấp chen vai nhau của khách quán phở Dậu. Mùi phở thơm nồng bốc lên cả một không gian. Đó là lần đầu tiên tôi theo Mai, tiếng đàn tranh Lê Thị Mai, đến quán phở này, chỉ cách nhà nàng vài con hẻm. Nhiều ánh mắt dừng ăn, nhìn theo người con gái hơi ốm, cao lêu nghêu với nụ cười "Bao Tự".

Như bao thực khách lần đầu ăn tại quán, tôi ngạc nhiên khi không thấy có giá và đĩa rau sống kèm với hai tô phở. Ngoài hành ngò trong tô phở, là thêm dĩa hành tây cắt mỏng ngâm dấm. Chỉ có vậy. Còn đang phân vân, Mai liền giải thích: "Đây là quán phở chính gốc miền bắc. Anh ăn thử đi, rất ngon và sẽ ghiền cho coi"! Quả đúng như lời Mai, tất cả hương vị của tô phở bò nồng thấm bằng chính nước cốt xương, bánh phở, miếng thịt bò cắt mỏng đậm đà.

Vừa ăn Mai vừa kể về quán phở đặc biệt này: bà Dậu gốc Nam Định, người lập quán phở tại Sài Gòn năm 1958, nên có tên phở Dậu. Bà muốn giữ lại truyền thống của hương vị miền bắc, mặc dù ban đầu rất khó khăn vì thói quen ăn phở của người Sài Gòn phải có tương đen, tương ớt, giá và dĩa rau sống. Chính sự khác biệt này, phở Dậu đã trở nên nổi tiếng và có mặt đến bây giờ.

Phở Dậu còn được gọi là "quán phở ông Kỳ", vì tướng Nguyễn Cao Kỳ tư lệnh không quân, phó tổng thống VNCH thường đến đây để mua về hoặc ăn phở ngay tại quán.

Với tôi, phở Dậu là kỷ niệm người bạn gái học cùng lớp nhạc của thầy Phạm Thế Mỹ và bài hát mãn khóa của Mai, ca khúc "Những Ngày Xưa Thân Ái"... Tuổi trẻ có nhiều ước mơ và bồng bột. Để có hôm nhìn lại, tất cả đã trôi xa, mịt mùng ký ức. Những đánh mất của hôm qua, những ăn năn muộn màng của dĩ vãng chỉ còn lại là nỗi buồn dai dẳng. Nhưng vẫn còn hơn không có gì để nhớ, để thương, để tiếc nuối cho một đời người, như cái giếng khô không cả bóng trăng soi!

Và khi nỗi buồn trôi qua, còn lại là bao kỷ niệm đẹp trong ta!

Ngày... tháng 12, 2021

Chỉ còn vài bữa nửa tháng là hết năm 2021. Ngày tháng cứ lặng lẽ trôi qua dù chúng ta muốn hay không, chờ đợi hay dửng dưng. Cánh cửa này đóng để mở cho những cánh cửa khác rộng hơn. Một năm đầy ấp bao biến động thương tâm không làm cho nhân loại ngừng lại chỉ để ngậm ngùi, thương tiếc mà hướng đến những điều tốt đẹp mới cho ngày mai.

Cuộc sống và thời gian là hai người thầy tốt nhất. Cuộc sống dạy chúng ta sử dụng tốt thời gian và thời gian dạy chúng ta giá trị của cuộc sống.

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

(1) Gõ Cửa - Mạnh Quỳnh

(2) Những Ngày Xưa Thân Ái - Phạm Thế Mỹ

_____________________________________

BÊN BỜ SÔNG CŨ

Ngã ba sông mấy ai về đó nữa

Phía bên này năm tháng lở bờ trôi

Con đò nhỏ nối liền hai bến đợi

Tiếng ru buồn còn đó giọng à ơi...

Em có lẽ không còn hong tóc xõa

Ngày bên sông chờ nắng phủ vai mềm

Đôi mắt ngó bên kia bờ nước đậu

Đã thấy gì trong tiếng gọi chiều lên?

Mây vẫn trắng bay qua bờ sông cũ

Bến đò ngang còn đó rặng trâm bầu

Có người về xuôi theo mùa nước lũ

Soi bóng mình tưởng thấy lại đời nhau!

Dòng sông cũ chảy buồn trong trí nhớ

Qua bao nhiêu năm tháng của đời người

Chợt có lúc ngỡ ai còn đứng đợi

Giữa đôi bờ thương nhớ cuộc tình tôi...

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

MẤY TUỔI XA NGƯỜI

Người đàn bà tóc búi cao, cổ thon dài tuy trang điểm nhẹ vẫn không che dấu được nét đẹp mặn mà một thời son trẻ. Sau vài cử chỉ khách sáo ban đầu, tôi dần nhận ra ánh mắt và nụ cười quen thuộc dù đã bốn mươi năm. Thời gian lướt nhanh thoáng chợt, đã bốn mươi năm, làm sao không thay đổi mặt người! Tôi cũng lúng túng, cố xóa đi khoảng không gian ngượng ngập ban đầu:

- Yên khỏe không? Chỉ tới một mình?

Câu hỏi chợt thành vô duyên, tan biến thật nhanh trong những chiếc bàn ghế trống của nhà hàng vào buổi lững chiều. Trước mặt tôi là Thanh Yên, Nguyễn Thanh Yên cô học trò cũ "liều mạng" của bốn mươi năm ngày nào. Bây giờ đã là một người đàn bà từng trải, có chút kiêu kỳ "đẹp lão" ở tuổi năm mươi tám. Hai bàn tay đan chặc nhau trên mặt bàn, Yên vẫn yên lặng nhìn tôi trong ánh mắt thoáng mừng, thoáng tủi. Chúng tôi đã nói chuyện với nhau rất nhiều qua điện thoại, nhưng đây là lần gặp mặt lại đầu tiên trên đất khách quê người.

- "Thầy vẫn vậy... chỉ có tóc là bạc đi nhiều...", Yên nói nhanh, nhìn xuống đôi bàn tay: "Còn em đã thành "bà lão", bốn chục năm rồi thầy!".

Giọng Yên thấp, nằng nặng. Tôi không muốn nói thêm câu gì, chỉ nhìn khuôn mặt của thời gian, của tôi của Yên. Chừng như chỉ cần một tiếng động, một câu nói vô tình sẽ làm vỡ tan mọi kiềm chế trong đôi mắt của người xưa.

- "Dạ, cô chú cần dùng gì"?

Tiếng người nhân viên phục vụ kéo tôi và Thanh Yên trở về với hiện tại.

- "Cho cô một cà phê sữa nóng, một sinh tố bơ, một dĩa gỏi cuốn và hai tô bún cá... À, cho cô xin thêm một tách sữa đặc"!

Cố dằn những xúc động tôi nhìn Yên mĩm cười, gật đầu cảm ơn. Chừng như tất cả vẫn vậy, vẫn như cứ hôm qua mà đã thấm mòn năm tháng. Đôi mắt người học trò cũ cũng giăng giăng lớp bụi đời. Tấm lòng người thầy cũ cũng tiêu hao bao hệ lụy. Ngôi trường cũ đã trôi xa theo ngôi trường đời nghiệt ngã. Trải qua hai cuộc hôn nhân, Thanh Yên đã tìm được bến đậu bình yên cho đời mình. Khóe mắt nụ cười thoáng vẻ bất cần cũng ánh lên nhiều niềm tin yêu, tự tại.

- "Đêm hôm đó... chắc thầy oán hận em, oán hận gia đình em lắm, phải không thầy"?

Sau câu hỏi, mọi cố gắng của người học trò cũ không còn nữa. Tiếng khóc ấm ức, khuôn mặt cúi thấp như xé nát mọi xúc cảm, mọi ngõ ngách trong ký ức tôi. Tưởng đã lãng quên, đã chôn kín rồi một vết thương lành da khép mặt. Chợt đâu có tiếng người trong cuộc, khêu dậy ngọn đèn đêm của mịt mùng quá khứ. Nơi có kẻ bị ở lại và người buột phải ra đi. Nơi mà người ở lại như bị phản bội, như bị lọc lừa niềm tin yêu một lần trao gởi. Cũng là lúc mà người ra đi như kẻ mất trí, đã không còn gì để sống với tháng năm đời người. Bi kịch của cuộc sống bao giờ cũng tàn nhẫn hơn sự tưởng tượng, hư cấu trong những cuốn tiểu thuyết vay mượn cảm xúc của người đọc. Người học trò cũ ngồi trước mặt tôi đã một lần chết. Để không ai trong chúng ta phải chết hai lần, nên phải chấp nhận, phải sống! Oán hận, nói không là dối nhưng nói có cũng đã vết da non mòn năm tháng. Tất cả đã theo người, đã một lần về với biển sâu dĩ vãng...

"... Thời gian có ngừng đây bao giờ!
Thương tiếc rồi sẽ làm buồn vu vơ!
Nhiều lúc muốn quên để xóa mờ
Nhưng mỗi lần nhìn đêm về tưởng nhớ
Người đó ta đây, tình vẫn chia phôi
Biết cuộc đời mình ra sao?" (1)

Bến đò chợ Giữa nằm ở ngã ba sông, phía sau lưng chợ Rạch Sỏi. Một bên qua chợ Giữa, một bên xuôi về Kinh Cụt - An Hòa. Ba giờ ba mươi sáng, trời tối đen như mực, không thấy rõ mặt người. Bến sông vắng lặng chỉ có tiếng vo ve của đàn muổi đói cố bám lấy tôi để sinh tồn. Ngồi im bất động, tôi để mặc đàn muỗi chích no rồi bay đi. Đã trễ hơn ba mươi phút theo lời hẹn, sẽ có người đón tôi đưa đến điểm xuống ghe. Ba mươi phút dài nhất trong đời và bao trùm bóng đêm. Ba mươi phút để bao nhiêu hình ảnh hiện về như những đoạn phim ngắn đứt quãng. Câu chuyện của hơn một năm qua thị phi, tai tiếng và để cuối cùng tưởng chừng như mọi duyên nợ an bài. N.T. Yên là học trò lớp 12 đầu tiên của tôi tốt nghiệp, rời trường. Cô học trò trưởng ban văn nghệ, có khuôn mặt đẹp sáng và luôn ngồi bàn cuối lớp vì chiều cao. Con gái chủ trại cưa khá giả cưng chiều, nhưng Yên có tính tự lập không dựa vào gia đình. Ty bưu điện tỉnh mở khóa tuyển chọn nhân viên, Thanh Yên thi và đậu. Suốt trong thời gian theo học ở Rạch Giá, mỗi cuối tuần Thanh Yên đều vào trường thăm và nấu nướng để hai thầy trò ăn chung, chuyện trò. Vừa ăn món ruột bún cá, Yên vừa kể tôi nghe về khóa học bưu điện và ước vọng tương lai. Món bún cá quen thuộc đến nổi tôi phải lên tiếng: "Em không còn món nào khác hơn sao"? "Em muốn thầy tập ăn một món cho quen. Để mai mốt thầy chỉ ghiền món bún cá này thôi", cô học trò của tôi trả lời kiểu "liều mạng"... Gia đình tỏ thái độ không tán thành, cấm đoán và cả việc đưa tôi ra hội đồng nhà trường và ty giáo dục. Tôi biết tình cảm của Yên và nhiều lần trốn tránh, khuyên răn cô học trò lãng mạn và liều mạng này. Rằng đây chỉ là những ngộ nhận ban đầu của tình yêu. Cuộc đời còn dài và rộng, tôi chỉ là người thầy giáo tầm thường, một ngày Yên sẽ gặp người khác tài năng hơn, thích hợp hơn... để yêu thương. Đây chỉ là những cảm xúc nổi sôi của tuổi mới lớn. Rồi tất cả sẽ qua đi, sẽ chỉ là những kỷ niệm đẹp của tuổi học trò, sẽ chỉ là hành trang cho hạnh phúc mai này..! Nhưng mọi cố gắng của tôi và cấm đoán của gia đình không lay chuyển được Yên. Cuối cùng mẹ Yên "đầu hàng" con gái. Gia đình sắp xếp cho Yên và tôi cùng một chuyến ra đi. Đây là khoảng thời gian, Rạch Giá và Rạch Sỏi là trung tâm của những cuộc vượt biên "lậu" và bán chính thức. Chuyến đi của gia đình Yên (và tôi) là chuyến đi bán chính thức, có tổ chức và mua chuộc thỏa thuận với chính quyền địa phương. Chắc chắn và khá an toàn. Tôi chỉ cần đến điểm hẹn đúng ba giờ sáng, có người đón và đưa ra ghe nơi sẽ gặp Yên cùng gia đình. Chỉ đơn giản như vậy. Tôi tin tuyệt đối vào Thanh Yên (và ngay cả đến bây giờ, bốn mươi năm sau).

Bốn giờ sáng, đã có những chuyến ghe hàng sớm từ các huyện chở hàng vào chợ Rạch Sỏi. Âm thanh cuộc sống một ngày mới đang bắt đầu. Không ai đến để đón, tôi linh cảm điều bất an đã xảy ra. Không biết bây giờ Thanh Yên đang ở đâu? Cầu mong mọi chuyện bình yên, không ai bị bắt bớ. Tôi tự an ủi hay trấn an chính mình? Chần chừ nữa, là công an sẽ đi tuần tra chợ và sẽ dễ dàng nhận ra thầy giáo trường cấp 3 của huyện, làm gì nơi bến đò sớm tinh mai? Không hiểu sao niềm thất vọng, nỗi buồn chán đánh mất tất cả sự sợ hãi trong tôi. Có vài giây phút tôi muốn bị bắt, bị đưa về đồn công an, "để được xem con tạo xoay vần" tới cửa khổ đau nào? Nhưng chừng như chẳng ai thèm để ý đến tôi, đến kẻ đứng bơ vơ trước cuộc sống chung quanh. Nỗi buồn bất chợt của người vừa lỡ tay làm vỡ chiếc bình thủy tinh trong sáng của niềm tin yêu. Tôi quay về trường và nhớ lại nụ hôn tham lam, tiếc nuối lần cuối của Thanh Yên khi chia tay. Tôi chợt ứa nước mắt và thương nhớ mùi hương chanh loáng thoáng trong đêm vừa sắp cạn...

Vài ngày sau tôi biết mình là người bị bỏ lại. Những buồn bã rồi cũng qua đi, tôi phải tiếp tục sống và cầu mong cho chuyến đi của gia đình Yên đến được bến bờ mong ước. Hơn tháng sau tôi được tin Thanh Yên cùng gia đình đã đến trại tị nạn Mã Lai bình yên. Và chung với tin vui này, câu chuyện của cô học trò Thanh Yên đã làm tôi xúc động, ngậm ngùi rơi nước mắt. Chuyện kể lại ngày hôm đó, khi ra đến tàu ở hòn Tre (còn gọi là hòn Rùa) biết chắc không có tôi, Thanh Yên đã nhảy xuống biển (để cố quay lại vào bờ?). Cũng may nhiều người trên tàu kịp cứu và nàng đã an lành đến bờ tự do. Giọt nước mắt nhớ thương hòa với niềm vui tôi trộn lẫn. Làm sao oán trách được đây, khi Thanh Yên đã trả lại tất cả những gì mình có. Thương yêu và cả tính mạng. Tình yêu của Thanh Yên để lại trái tim tôi những vị tha, độ lượng trong cuộc sống vốn biển hẹp tay người. Cô học trò cũ của tôi nay đã lớn đã trưởng thành và đã dạy lại cho tôi ý nghĩa của một tình yêu trong sáng, có thật. Để mãi đến hôm nay tôi vẫn chưa tìm được lý do để oán hận Thanh Yên và gia đình cô học trò nhỏ!

Tôi kể và nói tất cả những cảm xúc của mình đêm hôm đó, của bốn mươi năm về trước. Cúi mặt bùi ngùi, tôi để yên bàn tay mình trong tay Thanh Yên mềm ấm. Câu chuyện đời người dù có thương tâm bao nhiêu cũng đã là quá khứ. Mỗi người mỗi số phận, mỗi cuộc đời đang có để sống và để vươn lên, đi tới. Hãy nâng niu kỷ niệm như những hành trang quý giá nhất cho hiện tại và ngày mai.

- Em cảm ơn thầycho em biết những điều này. Em luôn mãi...

- Thầy hiểu. Em không cần phải nói gì thêm nữa.

Tôi vội ngắt lời Thanh Yên, để mọi cảm xúc của không gian lắng dịu hơn.

- Bây giờ thầy nói với em một bí mật nghen.

- Bí mật gì, thầy nói em nghe đi.

- Món bún cá ở đây ăn dở quá! Thua tô bún cá của em ngày xưa xa lắt xa lơ...

Thanh Yên bật cười thật tươi. Nụ cười vẫn còn đó dù thời gian đã mang theo nhiều nếp khắc của số phận, của đời người. Tôi rút nhẹ tay ra và ra dấu cho Yên đã đến lúc phải ra về. Trời đã xế chiều và Yên phải lái xe cả 3 tiếng trở về nơi mình ở. Có đến có đi, có hợp có tan. Nhưng bây giờ đã khác, thầy trò chúng tôi không còn hợp tan nữa mà có nơi chốn phải quay về. Không còn những chia cắt xé lòng mà những yên bình cho nhau.

- Mình đừng nói chia tay lần nữa nghen thầy. Em và thầy sẽ đi về cùng một lúc... Thầy phải hứa với em là không được quay lại chào tạm biệt. Thầy nhất định phải hứa nghen..!

Thầy trò tôi không chia tay nhau. Tôi lặng lẽ đi về phía đậu xe và giữ lời hứa không quay nhìn lại. Nhưng khi vào trong xe, tôi đã nhìn thấy Thanh Yên vẫn còn đứng im nhìn theo về phía của tôi. Thanh Yên lần nữa lại gạt người thầy cũ. Người không nói chia tay nhưng đã đứng lại, nhốt cả không gian vào mắt. Tôi biết mình đang xúc động mạnh nhưng cũng không thể bước trở về dĩ vãng. Nếu không tất cả sẽ tệ hại, tất cả sẽ vỡ tan trong bao nông nổi tầm thường. Tôi cho xe ra khỏi bãi đậu, chạy nhanh ra lòng đường. Không dám nhìn lại, nhưng tôi biết phía sau Thanh Yên vẫn còn đứng bơ vơ nhìn chiếc xe của tôi biến mất vào lòng đời tất bật, biển dâu. Quá khứ và hiện tại đã giao hòa. Sẽ mãi không còn cuộc chia tay lần nữa của tôi, của Thanh Yên. Buổi chiều nhè nhẹ nghiêng như giọt nước mắt vô tình rơi mặn trên môi người thầy giáo cũ. Có tiếng ai hát vang vọng trong xa thẳm miền ký ức:

"Tình vui theo gió mây trôi Ý sầu mưa xuống đời
Lệ rơi lấp mấy tuổi tôi Mấy tuổi xa người
Ngày thần tiên em bước lên ngôi Đã nghe son vàng tả tơi
Trầm mình trong hương đốt hơi bay Mong tìm ra phút sum vầy... (2)

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

(1) Xin Trả Lại Thời Gian - Thanh Sơn

(2) Tình Khúc Thứ Nhất - Vũ Thành An

__________________________

Tưởng Nhớ Tiếng Hát Phi Nhung

"Bậu sang phà Rạch Miễu
Qua lẽo đẽo theo sau
Đội bóng trăng trên đầu
Tưởng như áo cô dâu

Áo bậu đỏ cánh kiến
Da bậu vàng phù sa
Mắt ngời xanh nước biển
Tim bậu hồng lòng qua..." (1)

Tiếng hát truyền cảm pha chút thơ ngây, mộc mạc như đang kể lại câu chuyện tình lãng mạn trên một chuyến phà ngang. Hình ảnh e ấp của người con gái trong chiếc áo dài như vẽ lại cả một khung trời của tuổi đôi mươi, tuổi của tình yêu vừa chớm. Người nữ ca sĩ có khuôn mặt đẹp "lai" là lạ và nghệ danh cũng đáng chú ý: Phi Nhung. Chừng như bài hát "Phải Lòng Con Gái bến Tre" (thơ Luân Hoán - nhạc Phan Ni Tấn) dành riêng cho tiếng hát của Phi Nhung. Giọng mộc pha chút thổ chút kim, không trau chuốt nhưng âm hậu trầm ngọt đã để lại bao vấn vương cho người nghe nhạc... Đây là một bài thơ 5 chữ có tựa bằng hai câu thơ: "Ta may mắn được làm thi sĩ / Nhờ đã phải lòng gái Bến Tre", của nhà thơ Luân Hoán. Tôi đã có dịp gặp gỡ và trò chuyện với anh trong một lần họp mặt ở thành phố Boston, Hoa Kỳ. Mái tóc bồng bềnh, ăn nói nhỏ nhẹ, từ tốn và tấm lòng yêu quý bạn bè văn chương chữ nghĩa của anh, khắc ghi mãi trong lòng tôi. Dưới đây là trích một đoạn thật hay, thật nam bộ trong bài thơ này của nhà thơ Luân Hoán:

"... Bậu sang phà Rạch Miễu
Bậu qua bắc Hàm Luông
Về Cái Mơn, Thạch Phú
Rừng lá ngút ngàn buồn

Qua đi đi theo bậu
Hát nho nhỏ trong lòng
Thơm thơm mùi măng cụt
Mùi sầu riêng, chôm chôm

Bậu ơi trời dẫu rộng
Nhưng đâu bằng nhớ mong
Sông rạch như gân máu
Man man nỗi mặn nồng

Dùng dằng chi nữa bậu
Tay nắng nắm tay hồng
Mắc cỡ chi giả bộ
Chạm nhẹ hồn vai gần

Bậu sang phà Rạch Miễu
Về Càu Móng Tân Hương
Bóng dừa vươn áo mỏng
Đọng xanh chùm yêu thương... "

(Xin bấm vào link dưới đây để nghe nhạc)

Phải Lòng Con Gái Bến Tre - thơ Luân Hoán, nhạc Phan Ni Tấn - Phi Nhung

Là người con của sông nước miền tây, chuyến phà con sông là những hình ảnh của bao kỷ niệm trong tôi. Là bâng khuâng ánh mắt của một chuyến phà ngang, là tiếng hát u buồn của người hát dạo dọc theo chuyến xe trong lúc đợi phà. Tiếng hát Phi Nhung gợi lại biết bao hình ảnh, bao kỷ niệm nay đã thật sự trở thành huyền thoại. Huyền thoại của những chuyến phà sang sông, huyền thoại của những đợi chờ thương nhớ.

"Con ơi à ơi . . .
Đây là giấc ngủ ban đầu
Mẹ ru con
Bên ngoài gió thổi Nam non

Hai mươi tuổi đời
Mẹ sinh con yêu dấu à ơi
Giấc mộng tuyệt vời
Giấc mộng là mộng hai mươi..." (2)

(Xin bấm vào link dưới đây để nghe nhạc)

Rồi Hai Mươi Năm Sau - Trầm Tử Thiêng - Phi Nhung

Tiếng hát Phi Nhung đã có nhiều trải nghiệm, đã có nhiều trăn trở của cuộc đời. Dày dạn hơn, nức nở hơn và hơn hết thắm đậm lòng người hơn qua tiếng hát của người đàn bà trẻ. Tiếng hát của người mẹ tuổi hai mươi, nói với con những giấc mộng cho con hai mươi năm sau: khi con tròn tuổi hai mươi... Phi Nhung nay đã trở thành ca sĩ nổi tiếng, được ái mộ cùng khắp trong lòng hằng triệu con tim của khán giả, của người yêu nhạc trong và ngoài nước. Tiếng hát Phi Nhung đã có một chỗ đứng riêng trong lãnh vực âm nhạc. Vẫn mộc mạc ngọt ngào, nay thêm phần thiết tha sâu lắng với chất liệu cuộc sống chung quanh. Ánh mắt thơ ngây đã pha những đượm buồn. Trong tiếng hát con sông quê đã thầm chở bao nhiêu tình riêng chất chứa. Bài hát ru cho quê hương cũng chính là những ôm ấp cho bao ước mơ của một người mẹ.

"... Hai mươi năm sau
Đón đợi thu vào tầm tay
Rồi con lớn khôn hai mươi tuổi đời
Như mẹ ngày nay

Con vui lên đường à à ơi
Con say tiếng gọi dị thường
Len trong giấc ngủ đêm trường
À à ơi tiếng gọi quê hương..." (2)

Đây có lẽ là một trong những bài hát mang đậm dấu ấn nhất của ca sĩ Phi Nhung. Không dừng ở đây Phi Nhung đã "lấn sân" qua các lãnh vực khác của sân khấu nghệ thuật: cải lương, kịch nói, hài kịch và cả điện ảnh. Và chừng như trong bất cứ lãnh vực nghệ thuật nào Phi Nhung cũng gặt hái nhiều thành công đáng kể.

"Này bạn thân ơi số kiếp nhân sinh chỉ là cõi tạm trần gian
Dù anh và tôi ai sang giàu ai gian khó
Mai xa kiếp con người về với cát bụi mờ thì cũng đều đôi tay trắng

Đời là phù du ta sống hôm nay đâu biết về ngày mai sau
Hãy dành cho nhau bao nhiêu niềm vui đang có
Không ganh ghét hận thù chẳng gian dối lọc lừa vì kiếp người sẽ vội qua..." (3)

Bài hát như một triết lý nhân sinh, như con đường duy nhất mà mỗi chúng ta cuối cùng cũng phải bước qua. Vẫn mộc mạc yêu thương, vẫn cao vút ngọt ngào tiếng hát Phi Nhung đã thể hiện sự chín mùi của cảm xúc. Đã nói đến cõi tạm của kiếp nhân sinh, đã nói đến cát bụi đời này sẽ trở về với cát bụi mà thôi. Đôi mắt buồn của cao nguyên phải chăng đã tìm được miền an bình cho chính cuộc đời mình? Đó chỉ là câu hát, đó chỉ là bài ca. Cuộc đời không đơn thuần, không rạch ròi trong cõi trần gian đầy thị phi, đầy hệ lụy cưu mang. Tiếng hát của một con người tìm về một giải pháp sống cho con người?

Vào những năm 2005, ca sĩ Phi Nhung về sinh sống và xây dựng sự nghiệp phục vụ nghệ thuật của mình trên quê hương Việt Nam. Bên cạnh những thành công lớn trong lãnh vực nghệ thuật, ca sĩ Phi Nhung còn được biết đến qua những hoạt động thiện nguyện xã hội của mình. Thế nhưng, trong cơn đại dịch Covid-19 bùng phát vừa qua ở Việt Nam, ca sĩ Phi Nhung đã bị lây nhiễm. Theo nguồn tin của báo Thanh Niên, Phi Nhung bị nhiễm Covid-19 vào giữa tháng 8, 2021. Ban đầu, nữ ca sĩ điều trị tại Bệnh viện Gia An 115. Tuy nhiên đến 27 tháng 8, giọng ca " Phải Lòng Con Gái Bến Tre" phải chuyển sang Bệnh viện Chợ Rẫy. Tại Bệnh viện Chợ Rẫy , hôm 24.9 nữ ca sĩ đã trải qua cuộc phẫu thuật lớn để kiểm tra tổn thương phổi. Tuy nhiên, sau nhiều nỗ lực cứu chữa nữ ca sĩ đã trút hơi thở cuối cùng lúc 12 giờ 15 trưa nay 28 tháng 9 năm 2021, hưởng dương 52 tuổi.

"Cuộc đời là bao hãy mến thương nhau với bằng tất cả con tim
Để rồi một mai khi ta lìa xa nhân thế
Không lo lắng ưu buồn chẳng nuối tiếc muộn phiền chuyện thế sự nơi trần ai..." (3)

(Xin bấm vào link dưới đây để nghe nhạc)

Cát Bụi Cuộc Đời - Hà Sơn - Phi Nhung

Trong những tuần lễ vừa qua cùng khắp trên mạng xã hội, báo chí truyền thông và các kênh Youtube của người Việt Nam trong và ngoài nước tràn đầy những bài viết, những hình ảnh giá trị để tưởng nhớ, tiếc thương người nữ ca sĩ tài danh bạc mệnh. Tôi chọn ba bài hát trong hàng trăm bài hát tên tuổi của Phi Nhung như ba giai đoạn hành trình của cô trong cõi tạm trần gian này.

Tất cả rồi sẽ qua đi, sẽ cát bụi cuộc đời chỉ còn tiếng hát lời ca của tình yêu, của tình người là mãi ở lại... Bài viết thô sơ, ngắn ngũi như lời tiễn đưa, thành kính khấn nguyện hương hồn ca sĩ Phi Nhung được siêu thoát, an lạc nơi cõi vĩnh hằng!

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

(1) Phải Lòng Con Gái Bến Tre - thơ Luân Hoán, nhạc Phan Ni Tấn

(2) Rồi Hai Mươi Năm Sau - Trầm Tử Thiêng

(3) Cát Bụi Cuộc Đời - Hà Sơn

_____________________________

Cà Phê Không Đường

Quán cà phê nằm trên đường Đinh Tiên Hoàng, hướng về phía Đa Kao. Lần đầu tiên đến cùng Huỳnh Trọng Mẫn, tôi đã ngạc nhiên vì tên của quán: cà phê Duyên Anh. Cứ tưởng đây là quán của nhà văn nổi tiếng, nhưng khi biết ra thì không phải. Có lẽ chủ quán là người đọc và hâm mộ nên lấy tên nhà văn đặt cho quán cà phê của mình? Quán cà phê Duyên Anh lúc nào cũng đông nghẹt khách, có khi phải đợi bàn cả buổi trời. Không phải chỉ vì tên quán, mà vì hai cô con gái xinh đẹp của chủ quán. Khách toàn là công tử thư sinh, anh hùng hảo hán. Từ những bác sĩ tương lai của trường đại học y khoa, đến các sĩ quan không quân vẫn mặc đồ bay ngồi quán. Chưa kể so với Mẫn, ngay lần đầu vào quán tôi đã mang nhiều mặc cảm, vừa là sinh viên sư phạm nghèo lại chẳng được đẹp trai! Trái với mặt "búng ra sữa" của tôi, Mẫn cao to da ngâm đen và có nụ cười má lún đồng tiền thu hút người đối diện, nhất là phái nữ. Đã vậy, Mẫn còn được mệnh danh là "công tử Cầu Ngang" của xứ Trà Vinh. Nghe nói gia đình Mẫn làm chủ hai nhà máy xay lúa, một tiệm vàng và một xưởng đóng ghe tàu nổi tiếng trong tỉnh.

Mẫn và tôi chọn được chiếc bàn khá gần quầy tính tiền. Người con gái ốm dong dỏng và có khuôn mặt trái soan rạng ngời. Một ly cà phê phin đá không đường cho Mẫn và một cà phê sữa đá, nhiều sữa cho tôi. "Đó là cô em. Toa đợi cô chị thì biết thế nào là nhan sắc!", Mẫn cười nói nhỏ. Học trường nội trú chương trình Pháp ở Sóc Trăng, Mẫn luôn "moa, toa" với bạn bè. Được hắn ca ngợi là nhan sắc, chắc hẳn phải là "chim sa cá lặn" rồi. Mà quả thật không sai. Quầy tính tiền sáng rực lên khi người con gái bước ra. Mái tóc lỡ lưng, dáng thon thả với đôi mắt sáng ngời, nàng như một người bước ra từ bức tranh tố nữ. Có lẽ đây chỉ là sự so sánh vụng về nhưng tôi không biết phải dùng chữ nghĩa nào hơn trong lúc này! Nàng đưa ánh mắt to tròn nhìn mọi người khách trong quán, nhưng chừng như cũng không nhìn ai? Mẫn đưa tay vẫy chào và nàng mỉm cười đáp lại. Người con gái đẹp như một pho tượng, tôi chợt nghĩ. "Toa thấy thế nào?". "Rất đẹp, nhưng không phải gu của tui", tôi thật lòng. Cuộc sống đời thường đã cho tôi vài lớp da non cho những vết xước của nhan sắc, của cái đẹp chỉ nên chiêm ngưỡng từ khoảng cách.

Mẫn thưởng thức từng ngụm cà phê đen sánh, không đường. Tôi chào thua và thật sự khâm phục. Chỉ có một vị đắng và đắng. Có lẽ tuổi trẻ của Mẫn đã quá nhiều vị ngọt, cần đắng để thêm hương cuộc đời? "Moa đã coi tướng số toa rồi. Duyên phận của toa dính toàn là nữ tướng không hà", hắn nói chắc nịch. Mà thật vậy, tôi chưa bao giờ có cô bồ nào liễu yếu đào tơ, mà toàn là tuyển thủ bóng bàn hay trong đội bóng chuyền của trường. Nghĩ cũng lạ, câu "nồi nào úp vung nấy" chẳng biết có ứng trường hợp của chúng tôi? Mẫn cao lớn to con thì luôn cặp kè mấy cô nàng mình hạc sương mai. Còn trói gà không chặc như tôi, thì luôn gặp đối thủ to con lớn xác. Hay luật bù trừ cũng không biết chừng! Nhiều lần Mẫn rủ rê tôi về thăm quê hương Cầu Ngang của hắn, nhưng tôi vẫn chần chờ chưa sẵn dịp. Hơn nữa dường như Mẫn không có nhiều cảm tình với T. Hương, người bạn gái của tôi và ngược lại. Tính tình phóng khoáng, mạnh mẽ T. Hương có nhiều sắc thái "con trai" với khuôn mặt hoa khôi của khoa hóa sinh. Nên khi đi cà phê với Mẫn là không có Hương và khi lang thang nghe nhạc cùng nàng thì chẳng bao giờ có sự tham gia của hắn. Ngày tháng cứ vậy mà trôi qua. Mẫn và tôi vẫn thân nhau, vẫn cà phê Cheo Leo, Duyên Anh, Năm Dưỡng. T. Hương và Mẫn vẫn không "ưa nhau" ra mặt mỗi lần tình cờ gặp gỡ.

Chung quanh chàng "công tử Cầu Ngang" lúc nào cũng thấp thoáng vài bóng hồng, nhưng chưa thấy Mẫn mặn mà với một người. Hỏi, thì được hắn cười cười "Chắc tại chưa tới duyên nợ"! Tôi đã thấy Mẫn đăm chiêu, lặng lẽ dù bên cạnh là người bạn gái xinh đẹp vô cùng. Và nhiều lần hắn nói đến chuyện muốn đi Pháp du học, "Bộ tính tìm em gái tóc vàng mắt xanh sao", tôi nói theo. Mẫn chỉ yên lặng, không hưởng ứng. Đây không phải chuyện "mơ" mà Mẫn đã có một học bổng của Trung tâm văn hóa Pháp. Đôi lúc tôi ganh tị và ước muốn được một trong ba phần Mẫn có. Đẹp trai, con nhà giàu và học rất giỏi... Mặc dù học sư phạm khoa Pháp văn, nhưng Mẫn rất giỏi Anh ngữ và cả Hán văn. Nhiều ngày tôi phải ghé nhà của Mẫn để nhờ hắn chỉ dạy thêm và dịch một số văn tự bằng chữ Hán.

"Theo em xuống phố trưa nay đang còn chất ngất cơn say
Theo em bước xuống cơn đau, bên ngoài nắng đã lên mau
Cho nhau hết những mê say, cho nhau hết cả chua cay
Cho nhau chất hết thơ ngây, trên cánh môi say
Trên những đôi tay, trên ngón chân bước về tình buồn, tình buồn…" (1)

Tiếng hát chơi vơi, quyện chặc vào nhau của đôi uyên ương âm nhạc như khoảng không gian của tận cùng nỗi nhớ. Đêm chìm theo tiếng còi giới nghiêm kéo dài trong băn khoăn, khắc khoải. Trên tầng ba căn nhà mướn của Mẫn, tôi chợt nhớ T. Hương vô cùng. Nhớ bàn tay xiết chặc, nhớ quấn quít môi hôn. Mối tình tưởng chừng như không có mà yêu người trĩu nặng. Có lẽ tình yêu tha thiết nhất, đầm thấm nhất luôn đến từ tình bạn? Tôi và T. Hương quen nhau, chơi trong nhóm bạn gần cả năm không có chuyện gì. Nàng thường gọi tôi là "công tử bột", còn tôi đặt cho T. Hương cái tên "bà chúa ăn hàng". Mưa dầm thấm đất, một ngày người đẹp tỏ tình "Để đợi anh nói trước, chắc em thành bà lão"... T. Hương mang một nửa dòng máu của xứ thần kinh. Phân nửa dòng máu của mẹ, một Công Tằng Tôn Nữ và phân nửa của cha, một công chức người Long Xuyên. Dáng dong dỏng cao, T. Hương mang tính tình cởi mở của vùng sông nước Cửu Long và cả tính dè dặt, “kiểu cách” của người con gái Huế. Nàng có khuôn mặt thật đẹp, thu hút người đối diện và thắp sáng cả căn phòng khi bước vào...

Căn lầu của Mẫn rộng và đầy đủ tiện nghi. Chẳng so với căn gác trọ nhỏ hẹp thiếu thốn của tôi. Đêm nay tôi ở lại nhờ Mẫn giúp viết bài Hán văn, phải nộp trình vào tuần tới. Tôi loay xoay mấy ngày chưa xong, hắn chỉ cần vài giờ là hoàn tất bài luận văn trôi chảy, gẫy gọn. Nói sao không ngưỡng mộ Mẫn cho được. Đêm đó hắn nhường giường nệm cho tôi và ngủ trên chiếc ghế bố bên cạnh. Chuyện qua chuyện lại rồi tôi thiếp đi lúc nào không hay... Chợt giấc giữa đêm, tôi cảm chừng hơi ấm của bàn tay người mơn trớn, choàng vai chân gác. Tôi ý thức ngay thân người to lớn đó là Mẫn. Chút cảm giác bất ngờ, chút cảm giác hoang mang. Chưa kịp phản ứng thế nào, tôi nghe bên ngoài trời đang đổ cơn mưa lớn và hình như Mẫn vẫn còn đang thức qua hơi thở bên tai. Đi cắm trại, đêm không ngủ ngoài trời đám con trai chúng tôi co rúc vào nhau ngủ gà ngủ gật là chuyện thường tình. Nhưng đêm nay, dưới chân gác và vòng tay khoắc của Mẫn, tôi có chút cảm giác gì đó không tự nhiên, có chút gì đó sờ sợ ngượng ngùng. Tôi đẩy nhẹ cánh tay Mẫn và nhốn ngồi dậy. Tất cả bất ngờ và diễn tiến quá nhanh. Mẫn vẫn nằm yên như ngủ say, không hay biết. Tôi lần qua chiếc ghế bố sát bên, nằm lặng yên cả đêm không ngủ...

Tình hình đại dịch Covid-19 trở nên căng thẳng và trầm trọng ở Việt Nam, nhất là thành phố Sài Gòn. Giãn cách khắp nơi, phong tỏa cùng khắp. Con số lây nhiễm và tử vong đã lên đến con số đáng lo ngại trên cả nước. Hầu hết bạn bè, người xưa năm cũ đều ở tuổi về hưu, an phận. Mỗi người một hoàn cảnh, mỗi người một định mệnh. Những năm tháng mệt nhoài của cuộc bể dâu trí nhớ dần dà đã có sự lựa chọn, quên ai nhớ ai hay cả trong lúc nhớ lúc quên... Đã hai năm nhân loại phải đương đầu với cơn đại dịch Coronavirus của thế kỷ. Chuỗi ngày dài sống trong âu lo và sợ hãi, con người đã có những thay đổi, có những cái nhìn khác về cuộc đời, về tham vọng, về lợi danh. Con người sẽ thấm hơn về lẽ vô thường. Những cái chết nhanh chóng chỉ vì một hơi thở, chỉ vì thiếu sự chăm sóc kịp thời. Lằn ranh sinh tử chỉ là một khoảnh khắc, chỉ là một phút giây. Con người chừng như ngộ ra một điều: tất cả là vô nghĩa. Buông hai tay là chẳng còn gì. Một thân xác mới thấy đó, hiện diện trong cõi đời với một số phận bỗng chốc chỉ còn là một nắm tro tàn. Một con người, một cái tên trong phút chốc đã biến mất vĩnh viễn trên cõi đời này.

Tôi bàng hoàng khi nhận được dòng tin nhắn ngắn ngủi: "Anh Hoàng còn nhớ Huỳnh Trọng Mẫn không? Anh ấy vừa mất vì nhiễm Covid 19 ở Đồng Nai. Sẽ thư chi tiết cho anh sau. Em, T. Hương". Huỳnh Trọng Mẫn, làm sao mà quên được. Người bạn "đặc biệt" của một thời sinh viên, của một thuở Sài Gòn cà phê không đường và tiếng còi hụ giới nghiêm... Sau tháng 4, 1975 thì Mẫn về dạy Pháp văn tại Bình Dương. Vài năm sau nghe hắn lấy vợ, rồi thưa dần tin tức. Thời kỳ bao cấp, ngăn sông cấm chợ cuộc sống co cụm, tản mát khắp nơi mạnh ai mấy sống. T. Hương lấy chồng, về dạy và sinh sống ở Củ Chi. Còn tôi thì chuyển về dạy trường cấp 3 Rạch Sỏi, lấy vợ và vượt biên vào giữa năm 1981. Tất cả tưởng chừng chấm dứt, đứt hẳn cuốn phim cuộc đời thoáng chốc... Vậy mà hai mươi năm sau, ở tuổi "ngũ thập nhi tri thiên mệnh" tôi bắt đầu cuộc hành trình tìm lại bạn cũ người xưa một thuở. Lúc đó mạng xã hội chưa có, nhưng nhờ các tổ chức cựu sinh viên sư phạm Sài Gòn nên cũng không khó. Tuy nhiên một số bạn học, người xưa chợt biến mất, bặt vô âm tín. Người đầu tiên tôi ra công tìm kiếm và liên lạc được là T. Hương. Người tôi yêu một thuở, người từng nói lời yêu tôi hết đời này. Mừng vui, ngậm ngùi để biết được phận người, duyên nợ. Tình yêu đã lấp kín, còn lại là tình bạn tình người khi bước vào tuổi "thiên mệnh". Qua Hương tôi biết thêm nhiều cuộc sống, hoàn cảnh của nhiều người bạn khác. Trong đó có Huỳnh Trọng Mẫn. Điều ngạc nhiên là bấy giờ T. Hương và Mẫn lại trở thành đôi bạn chí thân. Sau hơn 5 năm chung sống có với nhau một đứa con gái, vợ chồng Mẫn chia tay. Mẫn sinh sống ở Đồng Nai, mở lớp dạy thêm ngoại ngữ và trở nên khá giả. Những năm Việt Nam mở cửa, phát triển kinh tế "thị trường" Mẫn cùng vài người bạn mở trung tâm dạy ngoại ngữ ở Biên Hòa. Được thời, chi nhánh trung tâm ngoại ngữ mọc ra cùng khắp các thành phố lân cận. Nhiều lần Mẫn mời mọc vợ chồng T. Hương về giám đốc cơ sở nhưng Hương từ chối. Mẫn không chịu "đi thêm" bước nữa và sống độc thân đến cuối đời.

Nếu bạn để ý, ở cuối mỗi con đường là những khoảng đất trống. Cũng không khác hơn, ở cuối mỗi cuộc đời là nỗi lấp đầy của cô đơn? Mẫn ra đi lặng lẽ, đơn độc trong bệnh viện dã chiến cách ly của huyện. Gần hai tuần sau mới hỏa táng và tro cốt được chuyển về cho một người chị ở quận 7, Sài Gòn. Một đời ầm ĩ, ngang dọc rồi cũng chẳng qua lẽ vô thường. Một kiếp người âm thầm bên lề xã hội, cũng không thể nhỏ con số không cuối nẽo. Cái chết là điểm hẹn duy nhất, mà dù bạn là ai cũng trắng tay bước vào. Mẫn đã vĩnh viễn ra đi là phủ trắng mọi u uẩn đời này... Mấy buổi sáng hôm nay, tôi đều pha thêm một tách cà phê đen không đường để tưởng nhớ bạn. Tất cả rồi cũng xuôi theo một dòng đời luân lưu không trôi ngược. Chỉ một lần, chỉ một lần thôi phải không bạn tôi! Có yêu thương, có giận ghét, có hờ hững, có oán hờn... đến đâu chăng nữa, cũng vô nghĩa lúc xuôi tay.

"Ta nghiêng tai nghe lại cuộc đời, thì hãi hùng hoàng hôn chợt tới
Ta nghiêng vai soi lại tình người, thì bóng chiều chìm xuống đôi môi
Đang đam mê cho đời nở hoa, chợt bàng hoàng đến kỳ trăn trối
Đang nâng niu cuộc tình lộng lẫy, bỗng ngỡ ngàng hụt mất trên tay..." (2)

Cuối mùa hè, nắng bớt hanh và gió về dìu dịu. Trời giao mùa luôn ấp ủ những hương xưa. Tôi dấu kín chuyện "mơn trớn" trong đêm đó của Mẫn với T. Hương và kể cả bà xã tôi bây giờ. Tình yêu là điều có thật và không thể thấy được bằng mắt thường. Như nụ hôn ngày đó ngất ngây, nhắm nghiền đôi mắt. Tình yêu luôn trước hết và sau cùng, là sự mù lòa của ý thức. Cảm nhận được tình yêu là niềm hạnh phúc lớn nhất của một đời người. Dù chỉ một lần, dù chỉ một sát na! Tách cà phê không đường trước mặt tôi đang nghi ngút khói. Làn khói mong manh tan loãng vào khoảng không bất chợt. Tôi bỗng thấy mắt mình se nhẹ, cay cay. Làm sao đây để tôi không chớp mắt? Làm sao đây, để giấu được ngấn lệ lưng tròng đang rơi mặn trong tôi?

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

(1) Vũng Lầy Của Chúng Ta - Lê Uyên Phương

(2) Tưởng Niệm - Trầm Tử Thiêng

_______________________________

Hôm trước tiễn người về Tân Ngãi

Qua chợ Trường An nắng xế tàn

Nán lại phút giây ngày sắp cạn

Vội gì khi lỡ chuyến đò ngang

Ngồi xuống ven đường nơi quán vắng

Gió mang hơi nước khúc sông bồi

Nhìn phía bên kia bờ nước lở

Nước qua cồn nước cũng chia đôi!

Chiếc ghe tam bản về Vĩnh Phú

Chở khẳm chiều nay mấy kiếp đời

Dáng ai cúi xuống dòng sông nhỏ

Xin gửi theo người thương nhớ tôi...

Sông sẽ mai này về với biển

Để lại ngày mưa chắc rất buồn

Làm sao giữ được chiều hôm ấy

Mưa trong lòng hay đáy mắt đêm!

Nhiều năm mây trắng về Tân Ngãi

Qua chợ Trường An nhớ bóng người

Chiếc áo xanh màu nay chắc đã

Bạc nắng ven bờ theo nước trôi...

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

Ta Còn Gì Với

(Thân gửi Trần Bang Thạch & Cao Vị Khanh)

Ta còn gì với tháng năm

Còn tay đã mỏi còn lòng đã hao

Quanh đây những vẫy tay chào

Đêm nằm nghiêng lại phía nào cũng đau!

Thì thôi mây đã qua cầu

Trôi theo con nước ngả màu trăm năm

Có người ngồi tựa nhánh sông

Chờ mùa trăng cũ một dòng tâm hư

Theo nhau cuối những giã từ

Về đây bóng núi hồ như rất gần

Thấy gì giữa cõi trầm luân

Thấy thương yêu cũng mộ phần biển dâu

Ta còn gì với niềm đau

Còn hương phấn cũ nếp nhàu áo xưa

Còn môi trong những chiều mưa

Về đây hứng giọt sầu lưa thưa ngày

Nhớ người tay chụm bàn tay

Nhốt trong khoảng khắc gió đầy hôm qua

Dáng ai khuất nẻo quê nhà

Ta còn gì với chiều xa xứ buồn...

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

_______________________

1. Mưa Ngày Xưa

Từ đường Cao Thắng tôi cho xe quẹo vào Trần Quý Cáp (nay là Võ Văn Tần). Con đường chạy đến công trường Con Rùa với hàng cây thẳng tấp, rơp lá bóng che. Những ngày tháng Sáu trời Sài Gòn đứng gió và hầm hập nóng. Tôi đi, nhưng cũng chẳng biết đi đâu? Thành phố rộng lớn với bao nhiêu con người, bao nhiêu xe cộ cũng là thành phố nhỏ hẹp, túng quẩn nhất. Con đường nào cũng giống con đường nào. Góc phố nào cũng na ná như nhau. Loay xoay là thất lạc, loanh quanh cũng chỉ ngần ấy phố đường. Sài Gòn đi thì không hết, nhưng chỉ quanh quẩn một lối về... Thành phố quen thuộc đến nhàm chán, hôm nay bỗng dưng có một khuôn mặt khác. Khuôn mặt của bịn rịn, của chia tay. Vài ngày nữa là tôi rời nơi này để về dạy học một thị trấn mới, một cuộc đời mới. Nơi tôi chưa từng ghé qua một lần, chỉ thấy trên bản đồ là cửa sông của vùng biển mặn...

Tôi cho xe rẽ vào Trương Minh Giảng như một phản xạ tự nhiên. Con đường quen thuộc của bao nhiêu lần qua lại, những ngày những tháng và năm. Con đường dẫn về ngã tư Yên Đỗ, là Lý Chính Thắng bây giờ. Đang nắng trời Sài Gòn bỗng tối sầm. Mây xám ùn tắc một góc trời. Rồi bất chợt dưng không, mưa bắt đầu rơi hạt. Mưa càng ngày càng lớn và bao phủ cả phố đường. Tôi tấp vội vào một hàng quán bên đường. Quán nước là một chái nhà cơi ra vỉa hè góc đường Yên Đỗ và Trương Minh Giảng (Lý Chính Thắng và Trần Quốc Thảo ngày nay). Cũng có một vài người khách đi đường chạy vội vào đục mưa như tôi. Chủ quán cà phê lề đường là một người đàn bà đứng tuổi, dáng nhanh nhẹn và vui vẻ. Tôi gọi một ly cà phê nóng và chọn chiếc ghế ngồi nhìn ra mặt đường... Sài Gòn buổi chiều mưa bao giờ cũng man mác lòng người. Những ngày tháng đổi thay, bộ mặt mới của Sài Gòn càng phủ thêm nét thống khổ, đìu hiu khó tả. Mưa tháng Sáu đang tầm tả rồi chợt thưa giọt, theo chiều gió nghiêng nghiêng. Mặt đường nhả hơi nóng, bốc theo từng vệt khói phủ thấp ven lề. Chợt đâu bong bóng nổi phập phồng khi những hạt mưa chạm xuống mặt đường. Mưa bong bóng nhỏ to. Bong bóng mưa cùng khắp. Trời mưa bong bóng... bong bóng phập phồng... Trời mưa bong bóng Sài Gòn!

Chừng như mưa bong bóng làm mưa đều hạt hơn và day dẳng hơn. Tôi ngồi ngẩn ngơ nhìn cơn mưa chiều Sài Gòn mà nhớ thương cơn mưa chiều với một người nào đó. Một người mới hôm qua mà sao lòng đã xa... Một người con gái có khuôn mặt đẹp và bướng bỉnh. Mái tóc dài luôn búi gọn bằng cây bút chì suốt quanh năm, cũng không làm giảm đi nét thanh thoát có chút bất cần của nàng. Người con gái thích bao che người khác hơn người khác che chở mình! Bốc đồng hơn con trai, nhưng cũng dễ xiêu lòng, tủi phận hơn con gái. Nàng sẵn sàng đứng phía ngoài mưa tạt để che cho bạn không lấm ướt mưa. "Em thích dầm mưa, thích ướt áo nên anh đừng lo ngại, thắc mắc...", nàng vừa cười vừa nói trong một buổi chiều hai đứa đụt mưa. Mái tóc vướng ướt cả khoảng lưng dài, nàng vẫn dành đứng phía ngoài sát mái hiên chùa trong con hẻm nhỏ. Buổi chiều mưa Sài Gòn tầm tã, dáng người con gái có chút buồn buồn có chút thơ ngây.

- Anh nhìn kìa, mưa bong bóng... Trời mưa bong bóng rồi kìa anh!

Quả thật bên ngoài trời chợt chuyển thành cơn mưa bong bóng. Thật lạ và thật đẹp! Không hiểu sao trước đó tôi chưa hề để ý đến những cơn mưa bong bóng. Hôm nay thì khác, bên cạnh người con gái xinh đẹp này, có lẽ mọi thứ đều trở nên thơ mộng và đáng yêu? Những bong bóng mưa như nhảy múa, vở tan trên mặt đường. Âm thanh cơn mưa như bài hát lúc bổng lúc trầm trong không gian thổn thức.

- Đố anh biết tại sao có mưa bong bóng?

Nàng vừa lắt tay tôi, vừa hỏi. Tại sao có mưa bong bóng, tôi chưa hề nghe và chưa hề biết về điều này? Mà nếu có biết, tôi cũng làm bộ nói không, để được nghe lời thỏ thẻ trả lời. "Anh thật không biết và cũng chưa hề nghe ai nói", tôi đáp lời.

- Là nước mắt của Chức Nữ thương nhớ Ngưu Lang, thương nhớ chồng con mình đó anh!

Tôi không biết có thật vậy hay không về câu chuyện giọt nước mắt của nàng Chức Nữ? Nhưng qua câu chuyện của nàng, tôi chợt thấy những hạt mưa bong bóng rơi buồn và đẹp hơn. Câu chuyện tình buồn của một tiên nữ và người trần gian, câu chuyện Ngưu Lang Chức Nữ... Vài ngọn gió làm cơn mưa chiều thoáng lạnh. Người con gái nhích lại gần tôi hơn. Gần đủ để tôi cảm thấy hơi ấm thịt da thơm ngát mùi con gái. "Đừng để em phải khóc vì trời mưa bong bóng nghen anh!", tiếng nói nàng chơi vơi, mờ nhạt. Buổi chiều xuống thấp, cơn mưa bong bóng phập phồng, vở tan trên bờ môi người chất ngất

2. Chỉ Là Thương Nhớ

"Mưa ngày xưa, rơi trên đường vắng.
Mưa u hoài, vì mong dáng ai.
Mưa ngày xưa từng cơn thương nhớ, mưa đâu ngờ chúng mình yêu nhau

......

Nhớ, nhớ mưa bong bóng, nhớ dáng em buồn nhớ lệ em tuôn.

Nhớ, nhớ mưa bong bóng, nhớ khi tan trường em sát vai anh

Hai mái đầu xanh thì thầm ước hẹn, hai mái đầu xanh tình yêu trọn vẹn..." (*)

(Xin bấm vào link dưới đây để nghe)

Mưa Bong Bóng - Lý Dũng Liêm - Carol Kim

Tiếng hát trầm bổng, pha chút khàn đục đầy nội lực và lôi cuốn người nghe từ âm vang đầu đến dòng chữ cuối. Tiếng hát như đưa tôi trở về một thuở nào ký ức của cơn mưa, mưa kỷ niệm... mưa bong bóng. Ngay cả nếu bạn chưa hề chứng kiến, chưa hề để tâm đến những cơn mưa bong bóng quê xưa cũng chừng như đang xuyên qua không gian, xuyên qua thời gian để được sống trong cơn mưa đầy ký ức. Cơn mưa bong bóng, cơn mưa ngày xưa một thời mới lớn, một thời biết nhìn mưa trong cơn mơ mộng đầu đời. Bài hát đưa chúng ta đi dài theo một cơn mưa xưa, một chuyện tình loáng thoáng trôi qua như những hạt mưa bong bóng phập phồng xinh đẹp, vội tan.

Buổi chiều nay, buổi chiều của cơn mưa tháng Sáu mịt mùng bão nổi. Tiếng hát như xô dạt tôi trở về của cơn mưa bong bóng ngày xưa, bên mái hiên chùa nhỏ. Không biết đã bao năm rồi tôi đã quên, đã khuất lấp đâu đó những điều không muốn nhớ. Dù biết nhớ đã khó, nhưng quên cũng không phải điều dễ làm... Thoáng đó mà đã cuối chuyến xe đời. Chuyến xe một chiều không có khúc quanh trở lại. Mỗi một cơn mưa mang theo một kỷ niệm. Và chừng như không một kỷ niệm nào có sự trùng lập bao giờ.

"Mưa ngày xưa, rơi trên đường phố
Mưa vô tình làm ướt áo em.

Mưa ngày xưa , từng cơn không dứt.
Mưa vô tình cho mình quen nhau..." (*)

Tôi không quen người con gái năm ấy vì bởi cơn mưa. Nhưng cơn mưa bong bóng tình cờ đánh dấu mối tình không trọn vẹn. Đã bao nhiêu năm rồi xa cách? Đã bao nhiêu năm rồi không gặp lại? Thời gian cứ như bao giọt mưa bong bóng phập phồng, vở tan. Không biết thời gian có lần nào khiến cho nàng khóc vì cơn mưa bong bóng năm nào? Mà chiều nay trong tiếng hát thiết tha của người ca sĩ nơi biền biệt quê nhà, tôi đã để mắt mình rưng rưng lệ. Không phải vì cơn mưa bong bóng. Vì hơn bốn mươi năm qua tôi chưa lần tìm thấy cơn mưa bong bóng trên khắp bước đường lưu lạc. Bao nhiêu cơn mưa xuống đời, tôi vẫn cố tìm. Cố tìm cơn mưa bong bóng ngày xưa. Nhưng chưa bao giờ tôi tìm thấy. Chưa một lần nào tìm thấy mưa bong bóng bao giờ! Có chăng hôm nay, tôi tìm thấy qua tiếng hát khàn đục đầy âm vực của kỷ niệm, của nhớ thương. Tất cả chỉ còn trong nỗi nhớ nhung day dứt, thoảng về làm tôi ngấn lệ.

Tình yêu không phải là thứ ngôn ngữ nói ra, mà là ngôn ngữ để giữ kín! Tôi đã chôn kín hình ảnh đẹp nhất một đời người. Bây giờ người con gái năm xưa đang ở đâu, sống ra sao trong vạn nẽo đường trần hệ lụy. Có còn nhớ cơn mưa bong bóng chiều nào nơi hiên ngôi chùa nhỏ? Có còn tìm thấy những cơn mưa bong bóng bên đời? Hay tất cả đã phôi pha, đã trôi theo những giọt mưa bong bóng một thời đã mất?

"Ai ngờ bong bóng vở tan, thôi rồi em đã sang ngang theo chồng.
Trời mưa bong bóng phập phồng em đi lấy chồng để khổ cho nhau.
Anh về ôm mối thương đau, em đi có nhớ mưa nào năm xưa.
Phải chi hôm ấy đừng mưa, phải chi hôm ấy đừng đưa nhau về..." (*)

Durham, North Carolina

Nguyễn Vĩnh Long

(*) Mưa Bong Bóng - nhạc Lý Dũng Liêm, thơ Nhật Kiên Hà

_______________________

Ly Rượu Đầu Năm

Mời em ly rượu đầu năm

Có gì mà phải bận lòng xót ra

Ừ thì Tết của người ta

Lâu rồi cứ tưởng như là Tết chung

Uống đi em chút mặn nồng

Để quên chuyện cũ năm cùng đáy ly

Chút hương xưa chút xuân thì

Hơi men sẽ thắm môi ghì dấu môi