TRANG THƠ                    PHẠM KHẮC TRÍ

Dư Dục Vô Ngôn - Một Câu Chuyện Về Thầy Trò Xưa Và Nay 

 

XƯA, thời loạn, lòng người đảo điên, Đức Khổng Phu Tử, người đất Lỗ, sinh thời đi khắp nơi thuyết giảng "tam cương (vua tôi, cha con, chồng vợ) và ngũ thường (nhân, nghìa, lễ, trí, tín)", cho mãi đến cuối đời, cũng chẳng ai nghe, đành phải trở về quê nhà, than với học trò:  "ta không muốn nói gì nữa được" ! Tử viết :"dư dục vô ngôn" , Tử Cống viết: "Tử như bất ngôn ,tắc tiểu tử hà thuật yên" , Tử viết: " thiên hà ngôn tai, tứ thời hành yên, bách vật sinh yên, thiên hà ngôn tai" ̣ Thầy nói: " Ta không muốn nói gì nữa được", Trò  thưa: "Thầy còn muốn không nói nữa thì con theo thầy biết nói gì đây", Thầy than : "Trời có nói gì đâu, bốn mùa vẫn luân chuyển, trăm vật vẫn sinh hóa, Trời có nói gì đâu!" ̣  Mấy ngàn năm sau, có một gã hậu sinh, không biết nghĩ ngợi xa gần ra sao, thành tâm xin được chia xẻ nỗi đau xót của một người thầy, cuối đời thất bại, nói chẳng ai nghe, đành thốt nên lời "ta không còn muốn nói gì thêm nữa"  ̣   

 

NAY, đất khách quê người, đã qua nửa thế kỷ, thầy trò chúng tôi, cỏ bồng phiêu bạt tứ xứ, gặp lại được nhau qua emails trên internet, mừng tủi, thầy ơi, chúng em rất vui ̣ đọc thơ thầy như nghe thầy giảng bài ngày nào ̣ Lòng thật xúc động, lại nhớ đến mấy vần thơ, câu được câu mất, của một người bạn gửi cho mấy năm về trước, "Con chim già hót còn nghe được/ ông giáo già rồi hát chẳng ai nghe/ hát chẳng ai nghe mà vẫn hát/ hát hoài hát mãi một mình nghe"  ̣Vâng, bạn tôi ơi, sao lại nghĩ rằng hát chẳng ai nghe nhỉ  ̣ Còn có tôi, còn có các bạn, còn có đám học trò cũ, và nhất là dù Trời có nói gì đâu mà vẫn, hết đêm rồi lại ngày, hoa tàn rồi lại nở , và còn biết bao điều tình nghĩa thuở nào vẫn dành để nói cho nhau nghe  ̣Nhưng, nghĩ đi rồi nghĩ lại, đời đã đổi rồi, chữ còn nghĩa mất, biết làm sao để còn nói cho nhau hiểu đây ?  Thương lắm ̣ Ngày vui qua đâu còn trở lại  ̣ Cầu chúc an lành cho tất cả chúng ta  ̣     

PKT 10/17/2019                                    

 

Tri Khac Pham
Phamid1934@gmail.com

Phiếm Bút Ngắn nhân ngày Sinh 86.

 

          Năm nay, ngày Sinh Nhật thứ 86, mấy đoạn Phiếm Bút rời, gửi người tri kỷ. Trân trọng. Phạm Khắc Trí. 0/10/2019

 

Sinh niên bất quá bách

Thường hoài thiên tế ưu

Trú đoản dạ khổ trường

Hà bất bỉnh chúc du

(Bỉnh Chúc Dạ Du - Không rõ tác giả)

 

Đời người mấy ai trăm tuổi,

Lo chi những chuyện ngàn sau. 

Ngày ngắn đêm dài tội lắm,

Sao không cầm đuốc đổi sầu?

 

Dạ ẩm Đông Pha tỉnh phục túy

Quy lai phảng phất tam canh

Gia đồng tỵ tức dĩ lôi minh

Xao môn đô bất ứng

Ỷ trượng thính giang thanh

(Lâm Giang Tiên - Tô Đông Pha)

 

Quán khuya, đất khách, tỉnh rượu về,

Trời đà như đã canh ba,

Trẻ nhà ngủ ngáy như sấm, 

Đập mãi cửa đóng không mở,

Một mình, đầu ngõ, chống gậy lắng nghe con nước trôi xa.

 

Tiểu chu tòng thử thệ

Giang hải ký dư sinh

(Lâm Giang Tiên - Tô Đông Pha)

 

Thôi nhỉ từ đây thuyền con một chiếc,

Bốn bể lang thang cho hết đời thừa!

 

Tri Khac Pham

Phamid1934@gmail.com

Một dị bản Bài Hoàng Hạc Lâu của Thôi Hiệu

("dị bản" theo nghĩa là một bản khác và không có ý hạ thấp một công trình nghiên cứu mà là ngược lại)

 

Mới đây một người bạn gửi cho đọc một dị bản bài Hoàng Hạc Lâu của Thôi Hiệu. Các điểm khác biệt so với nguyên tác kèm theo giải thích: (1) thay chữ "khứ" (đi đến một nơi nào đó) bằng chữ "khư" (đi rong) , (2) thay chữ "tải" (thiên tải = ngàn năm) bằng chữ "tái" ("thiên tái" = ngàn lần trở lại, để cho đối với "nhất khư" = một lần đi rong), và (3) câu đầu "Tích nhân dĩ thừa hoàng hạc khứ" được sửa lại là : "Tích nhân hoàng hạc dĩ thừa khư".  Một dị bản đúng luật thơ Đường và chỉnh đối! Nhưng, chữ nghiã ăn đong, quả tình không biết đây có phải chính là bản gốc, hay chỉ là người đời sau, yêu thích thơ Đường và bài thơ của Thôi Hiệu, đã quá lệ thuộc vào luật thơ mà tự ý sửa lại.  Thực lòng, dị bản theo nghĩa là một bản khác và không có ý hạ thấp một công trình nghiên cứu mà là ngược lại

 

Năm nay, tháng 10/2019 họp mặt PTG-ĐTĐ ở Maryland, bị trách : "Chúng  tôi không vui khi biết anh chị sẽ vắng mặt. Xin anh chị xét lại, và quyết định thực tế hơn. Đến tuổi này không còn  để dành cái gì cho ngày mai nữa. Kính thăm anh chị". Rất xúc động và thật cảm động, không biết đầu óc nghĩ gì, lại chỉ biết "hoàng hạc lâu" để thay lời tạ lỗi và biết ơn về các thân tình vào lúc cuối đời này mà thôi. PKT 08/26/2019 

 

Hoàng Hạc Lâu

Thôi Hiệu - Đời Đường

 

Tích nhân hoàng hạc dĩ thừa khư

Thử địa không dư Hoàng Hạc lâu

Hoàng hạc nhất khư bất phục phản

Bạch vân thiên tái không du du

Tình xuyên lịch lịch Hán Dương thụ

Phương thảo thê thê Anh Vũ châu

Nhật mộ hương quan hà xứ thị

Yên ba giang thượng sử nhân sầu

 

Lầu Hoàng Hạc

PKT - Mây Tần

 

Nguời xưa rủ hạc về tiên cảnh,

Bỏ lại lầu thơ với đổi đời.

Hạc một bay đi, rồi mất biệt, 

Mây ngàn trôi nổi, vẫn rong chơi.

Hán Dương, mồn một, cây soi nước,

Anh Vũ, lê thê, cỏ ngút trời.

Đất khách, về đâu, chiều xuống thấp,

Trên sông, khói sóng, ới sầu ơi!

 

Tri Khac Pham
Phamid1934@gmail.com

Đôi lời tạ từ gửi thân quen và đám học trò cũ ở Sa Đéc và Cần Thơ khoảng thời gian 1955-1975.

PKT 06/17/2019


Trăm Năm Một Cuộc

PKT - Mây Tần

Đất khách cuối đời mất gốc,

Chút tình chữ nghĩa còn vương.

Bể dâu, tấc lòng con đỏ,

Những ngày, những tháng tha hương.

Tuổi già quay đầu nhìn lại,

Trăm năm, một cuộc vô thường!

 

Tri Khac Pham
Phamid1934@gmail.com

 

 

NHƯ MỘT LỜI TẠ LỖI

PKT 05/12/2019

 

Sau Cảm Tác Bể Dâu gửi đi, rất xúc động nhận được nhiều hồi âm chia sẻ. Như Một Lời Tạ Lỗi, cho một lần rồi thôi, là mong được thay lời biết ơn về các khuyên bảo chân tình nhận được.  "Rằng quen mất nết đi rồi / Tẻ vui thôi cũng tính trời biết sao" (Truyện Kiều - Nguyễn Du). Cầu chúc an lành cho tất cả thân quen qúy mến của tôi. PKT 05/12/2019 

 

Tạ Từ

PKT - Mây Tần

 

          Cầu thệ thủy ngồi trơ cổ độ

          Quán thu phong đứng rũ tà huy

          (Cung Oán Ngâm Khúc - Nguyễn Gia Thiều 1741 - 1798)

 

Cầu thệ thủy ngồi im nghe cổ độ

Quán thu phong đứng lặng ngắm tà huy

Lòng thầm hỏi hoa nắng vàng đầu sóng

Dập dềnh trôi rồi lạc mất đi đâu?  

 

Kiếp sống này là hư hay là thực

Cát bụi này sao cũng lắm bể dâu

Bảy nổi ba chìm môi hồng má đỏ

Thuở nào tóc xanh nay đã bạc đầu

 

Thôi nhỉ đủ chưa buồn vui thế sự

Lần lữa qua ngày không trước không sau

Thơ thẩn đèn khuya ngậm ngùi bóng chiếc

Một đời thương khó vẫn mãi thương nhau!

 

KHÔNG ĐỀ

PKT - Mây Tần

 

Ngày Trời tháng Phật đà dần lụn

Sớm tối ngẩn ngơ chẳng đợi chờ

Hát tếu làm vui đời khổ nạn

Nói xàm cho bõ kiếp ngu ngơ

Dại khôn cam phận niềm lơ láo

Say tỉnh xót thân nỗi vật vờ

Ai có lòng thương đâu nỡ trách

Ngàn năm mây trắng vẫn bơ vơ

  

 

Tri Khac Pham
Phamid1934@gmail.com

​

_________________________________________

 

 

 

Bể dâu cảm tác

 

Gối cỏ giường thiền, bể dâu cảm tác, mấy vần thơ vụng trong lúc chữ nghĩa ít nhiều chưa bỏ mà đi như bây giờ, thân quen còn lại bao người, 86 tuổi đời nhìn lại, thương lắm. PKT 05/06/2019 

 

TẠ TÌNH

PKT - Mây Tần

 

"Tóc mây một món chiếc dao vàng",

Duyên nợ trăm năm đã dở dang.

Phận số không cho tròn nguyện ước.

Bể dâu đã để lỡ cung đàn.

Ba sinh hương lửa bao đời hận,

Tình nghĩa đá vàng suốt kiếp mang.

Ngày ngắn, đêm dài, nơi đất khách.

Thẫn thờ nhìn ngắm ánh trăng tan.

 

Chú Thích: Câu "Tóc mây một món chiếc dao vàng" lấy từ bài Màu Thời Gian của Đoàn Phú Tứ, thày dạy tiếng Việt cho tôi 1951-52 ở Hà Nội. (PKT)

 

TỰ TÌNH

PKT - Mây Tần

 

Cõi đời gió bụi bao gian khổ,

Số kiếp phong sương lắm đoạn trường.

Lòng đỏ khôn nguôi niềm biệt xứ,

Trời xanh khéo cợt nỗi tha phương.

Ba chìm, bảy nổi còn ngơ ngác,

Chín ghét, mười thương những vấn vương.

Đất khách, tuổi già quay ngó lại,

Tội thân khôn dại cõi vô thường.

 

TỰ VỊNH

PKT - Mây Tần

 

Nước chảy xuôi dòng sao chẳng vui,

Tha hương ngày tháng thả mây trôi.

Đắng cay mặn nhạt lấy làm ngọt,

Phải trái đúng sai chỉ biết cười.

Lơ láo cho yên thân giáo dở,

Ngu ngơ phó mặc số hên xui.

U mê đến độ cả đời lỡ,

Ôi tuổi thơ tôi những ngậm ngùi.   

 

TỰ THÁN

PKT - Mây Tần

 

"Giang hà nhật hạ nhân giai trọc,

Thiên địa lô trung thục hữu tình".

Đốt đuốc tìm người, người chẳng thấy,

Chong đèn hỏi sách, sách làm thinh.

Tri âm hồ dễ đời dâu bể,

Tri kỷ nào đâu chốn nhục vinh.

Tháng phật ngày trời nơi xứ lạ,  

Đành sao cho hết kiếp phù sinh?

 

Chú Thích: "Giang hà nhật hạ nhân giai trọc / Thiên địa lô trung thục hữu tình " là 2 câu thơ trong bài ca trù “Đời Đáng Chán” của Cụ Tản Đà Nguyễn khắc Hiếu, thật tình tôi chỉ hiểu đại ý là trong cõi trần gian ô trọc này, biết có còn ai là người hữu tình. (PKT)

 

TỰ TRÀO

PKT - Mây Tần

 

Giáo dở, về già, thật khó ưa,

Hơi đâu mà nói mấy cho vừa.

Suốt đời lận đận sao chưa ngán,

Nửa kiếp lang thang chẳng chịu chừa.

Vẫn nhớ đầu đời nơi tỉnh lẻ,

Mà thương đám trẻ thuở ngày xưa.

Còn ham trò gọi "thầy ơi" lắm,  

Tóc bạc trắng rồi đã thấy chưa?

 

TỰ BẠCH

PKT - Mây Tần

 

Sông dài, mưa nắng, dòng trong đục,

Trời đất mênh mang, ai mắt xanh.

Đời chán sao đây mà bỏ mặc,

Tuổi già chi tội để qua nhanh.

Đã không màng đến vòng sinh lão,

Thì có nghĩa gì chuyện lợi danh.  

Khôn dại, làm vui, phận giáo dở,

"Thầy ơi", hai tiếng chẳng ai giành.

 

Ý THU

PKT - Mây Tần

 

Mỗi độ chuyển mùa dạ xốn xang,

Hồn thơ lãng đãng đỉnh non vàng.  

Trời trong mây bạc trôi ngơ ngác,

Rừng biếc lá xanh rụng ngỡ ngàng.  

Tội ráng nắng hồng chiều lạc lõng,      

Thương thân cò trắng tối lang thang.  

Cố nhân biền biệt từ thu ấy,

Biết gửi về đâu nghĩa cũ càng!   

 

SINH NHẬT 84

PKT 10/10/2017

 

Song thập năm nay tuổi tám tư ,

Ngày Trời tháng Phật biết đâu chừ  ̣

Nắng mưa đất mẹ còn xa xót ,

Gió tuyết quê người đã ngất ngư  ̣

Chao đảo thân tàn, đời khách lữ  ,

Chắt chiu phận mỏng, nếp thi thư  ̣

Sách xưa, cõi Đạo, lời châu ngọc ,

 

Vui với nhân gian, một chữ Từ  ̣

 

Tri Khac Pham
Phamid1934@gmail.com

 

_____________________________________

 

Mấy vần thơ xưa gởi Tuệ Sỹ Phạm Văn Đàm

​

Mấy vần thơ xưa gửi Đàm đọc cho vui trên đường về Tiên Cảnh  ̣ PKT 05/03/2019
 

LẠNG CHÂU VÃN CẢNH

Trần Nhân Tông  (1258 - 1308)

 

Cổ tự thê lương thu ái ngoại

Ngư thuyền tiêu sắt mộ chung sơ

Thủy tinh sơn tĩnh bạch âu quá

Phong định vân nhàn hồng thụ sơ  

 

Cảnh Chiều Ở Lạng Châu

PKT - Mây Tần

 

Chùa xưa ẩn khuất im lìm trong sương khói một chiều thu

Thuyền câu đong đưa theo nhịp chuông muộn thong thả đổ hồi

Dòng nước trong vắt, núi non quạnh vẳng , bóng một con âu trắng bay ngang

Gió ngừng thổi, mây biếng trôi , và một rừng cây không còn lá đỏ

 

Lạng Châu Vãn Cảnh

PKT - Mây Tần

 

Chùa cổ, chiều thu, sương khói phủ,

Thuyền câu, chuông muộn, đổ bên đời.

Nước trong, non quạnh, bóng âu trắng,

Gió lặng, mây ngừng, tiễn lá rơi !

​

Tri Khac Pham

Phamid1934@gmail.com

​

___________________________

 

Đọc Thơ Đỗ Phủ Nhớ Bạn 

 

 

Đêm giường thiền gối cỏ, đọc thơ Đỗ Phủ, lại nhớ đến bạn hiền, một đời nhà giáo, đang nằm bệnh.

PKT 04/17/2019

 

Họa Bùi Địch "Đăng Tân Tân Tự" Ký Vương Thị Lang

Đỗ Phủ (712 - 770)

 

Hà hận ỷ sơn mộc

Ngâm thi thu diệp hoàng

Thiền thanh tập cổ tự

Điểu ảnh độ hàn đường

Phong vật bi du thử

Đăng lâm ức Thị Lang

Lão phu tham Phật nhật

Tùy ý túc tăng phòng

 

Cảm Dịch : Họa Bài "Lên Chùa Tân Tân" Của Bùi Địch Để Gửi Vương Thị Lang

 

Buồn chi mà ngồi dựa gốc cây trên núi / Ngâm thơ giữa rừng lá thu vàng / Tiếng ve ran trong ngôi chùa cổ  / Bóng chim thoáng bay ngang trên đầm nước lạnh / Cảnh vật u tịch não lòng khách viếng / Lên núi thăm chùa lại nhớ đến bạn / Tuổi già lòng tham ngày Phật / Nên đã tự ý ngủ lại qua đêm trong phòng tăng 

 

Lên Chùa Nhớ Bạn

PKT - Mây Tần

 

Tha thẩn tựa cây núi,

Ngâm thơ tụng lá vàng.

Tiếng ve rộn chốn vắng,

Bóng nhạn thoáng thu sang.

Thương bạn mây vời vợi,

Nhớ ai chiều ngỡ ngàng.

Thân già tham cửa Phật,

Tối ngủ lại phòng tăng.

 

Tri Khac Pham
Phamid1934@gmail.com

 

__________________________________________________

 

 

TƯƠNG TIẾN TỬU

 

Bạn cũ, lần lượt bỏ đi, thương nhau, rượu không uống được cho quên, tôi ngồi dịch lại mấy vần thơ xưa gửi người còn lại. 

PKT 04/11/2019

 

Tương Tiến Tửu

Lý Hạ (780 - 816)

 

Lưu ly chung

        Hổ phách nùng

              Tiểu tao tửu tích trân châu hồng

                      Phanh long bào phượng ngọc chỉ khấp

La vi tú mạc vi xuân phong

     Xuy long địch

            Kích đà cổ

               Hạo xỉ ca

                      Tế yêu vũ

                           Huống thị thanh xuân nhật tương mộ

Đào hoa loạn lạc như hồng vũ

        Khuyến quân chung nhật mính đinh túy

                     Tửu bất đáo Lưu Linh phần thượng thổ

 

Chú Thích

(1) Tương Tiến Tửu = Khúc Ca Mời Uống Rượu

(2) Xuy long địch      = Thổi sáo rồng, ống sáo làm bằng xương rồng

(3) Kích đà cổ          = Đánh trống đà, con đà giống như con cá sấu, có 4 chân , da được dùng làm mặt trống       

(4) Lưu Linh, người đất Bái, cuối đời Tam Quốc (223-263), tính tình phóng khoáng, từ quan, tối ngày thơ rượu, vợ cản không được , có làm mấy câu thơ còn được lưu truyền đến ngày nay ; "Thiên sanh Lưu Linh /  Dĩ tửu vi danh / Nhất ẩm nhất hộc / Ngũ đẩu giải tỉnh / Phụ nhân chi ngôn / Thận bất khả thính" (Trời sinh Lưu Linh / Uống rượu nổi danh / Mỗi hộc một lần / Năm đẩu mới đã / Lời nói đàn bà / Cẩn thận chớ nghe!)

 

Say Đi Thôi

PKT - Mây Tần

 

Chén rượu lưu ly

          Màu hổ phách đậm nồng

                  Giọt đọng trân châu hồng mời gọi

                               Xẻ thịt rồng, nướng chả phượng, mỡ sủi bọt ngọc sụt sùi

 

Màn lụa, rèm thêu lộng gió

        Sáo rồng thổi, trống đà nổi

                Miệng hoa ca, lưng ong múa

                           Nhã nhạc đã trổi, hãy vui lên đi

                                   Một thuở thanh xuân, ngày đã chiều rồi    

   

Ngoài trời đang cơn mưa hồng  

           Ngàn cánh hoa đào rụng rơi lả tả

                     Rượu nào đâu đến được cho lễ tạ trên phần mộ Lưu Linh

                                Thôi thì, càn khôn mờ mịt, trần gian tri kỷ mấy người 

                                        Còn với nhau đây, một cuộc say vùi tôi bác, nên chăng?    

              

Tri Khac Pham
Phamid1934@gmail.com